İktidar sözcüleri, "güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçeceğiz" diyen muhalefete sık sık, "söylüyorlar ama modelin ne olduğu belli değil" eleştirisini yöneltiyor.
Ancak CHP, "güçlendirilmiş parlamenter sistem" derken öngördüğü modelin çerçevesini birkaç kez kamuoyuyla paylaşmıştı.
CHP'nin hukuk işlerinden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek bu konuda kamuoyunu birkaç kez bilgilendirmiş, basının sorularını yanıtlamıştı.
Muharrem Erkek dün konu üzerindeki sohbetimizde, CHP'nin model çalışmasını tamamlanmak üzere olduğunu belirterek, Parti Meclisi üyesi olan hukukçu isimler ve anayasa hukuku uzmanı olan üniversite hocalarıyla, güçlendirilmiş parlamenter sistem üzerinde çalıştıklarını belirtti.
Erkek, çalışmanın tamamlanmasından sonra, Ocak 2021 içinde Millet İttifakı'nın bileşeni olarak İyi Parti başta olmak üzere, diğer muhalefet partileriyle bir araya gelineceğini ve ortak bir metin oluşturulacağını ifade etti. Diğer muhalefet partilerinin bazılarının önerilerini ilettiklerini ve kamuoyuna da açıkladıklarını vurgulayan Erkek, muhalefet partilerinin kendi aralarında yapacakları çalışmaların tamamlanmasından sonra CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun anayasa değişikliği gerektiren güçlendirilmiş parlamenter modelini kamuoyuna açıklayacağını söyledi.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, tamamlamak üzere oldukları güçlendirilmiş parlamenter sistemin temel özelliklerini de tekrar şu şekilde vurguladı:
1- Tarafsız Cumhurbaşkanı: Cumhurbaşkanlığı temsili bir görev olacak ve cumhurbaşkanı partisiz, tarafsız olacak.
2- Yapıcı Güvensizlik: Güçlendirilmiş parlamenter sistemde hükümeti kurmak kolaylaştırılacak ancak düşürmek zorlaştırılacak. Bu amaçla Almanya, Belçika, İspanya gibi ülkelerde uygulanan "yapıcı/kurucu güvensizlik" modeli getirilecek. Bu model, eski sistemdeki güven oylamasından farklı olacak. Yapıcı güvensizlik modelinde hükümet ancak parlamento yeni başbakan üzerinde anlaştıktan sonra düşmüş sayılacak ve cumhurbaşkanı parlamentonun üzerinde anlaştığı ismi başbakan olarak atamak zorunda olacak.
3- Hükümet Parlamento İçinden Kurulacak: Hükümet parlamento içinden kurulacak, başbakan ve bakanlar parlamentoya karşı sorumlu olacak.
4- Yargı Bağımsızlığı Sağlanacak: Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişle birlikte yargı bağımsızlığı sağlanacak. Yüksek yargı organlarının seçimi değiştirilecek.
5- HSK Ayrılacak: Hakimler Savcılar Kurulu ikiye ayrılacak. Hakimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu oluşturulacak. Bu kurullarda Adalet Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı yer almayacak.
6- Kesin Hesap Komisyonu: Meclis'te bütçe uygulamalarını ve sonuçlarını denetleyecek kesin hesap komisyonu kurulacak. Bu komisyon bütçe uygulamalarını hesap verilebilirlik ve şeffaflığı sağlayarak denetleyecek. Komisyonun başkanlığını muhalefetten bir milletvekili yapacak.
7- Anayasa Mahkemesi Güçlendirilecek: Anayasa Mahkemesi'nin üye seçim yöntemleri değiştirilecek Yüksek Mahkeme güçlendirilecek. Anayasal organlar arasındaki uyuşmazlıklar Anayasa Mahkemesi tarafından çözülecek.
8- Sayıştay Güçlendirilecek: Sayıştay'ın budanan yetkileri yeniden tanınacak. Sayıştay denetimi dışına çıkarılan kurumlar yeniden Sayıştay denetimine alınacak. Sayıştay'ın bütün raporları Meclis'e getirilecek ve orada değerlendirilecek. Sayıştay raporlarının Meclis'ten gizlenmesi, gönderilmemesi veya içi boşaltılarak gönderilmesinin önüne geçilecek.
9- Barolar Yeniden Birleştirilecek: Avukatlık yasasında yapılan değişikle geçilen çoklu baro sistemi kaldırılacak. Yeniden tek baro sistemine dönülecek.
10- Gelecek Nesillere Güvence: Güçlendirilmiş parlamenter sistemde sürdürülebilir ekosistem esas alınacak. Sürdürülebilir sağlıklı yaşam için doğanın korunması ve gelecek nesillere aktarılması anayasal güvenceye alınacak.
İyi Parti lideri Meral Akşener'in iktidara önerdiği masa oluşturulması ve bu masada CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun bulunması önerisi önemli gündem maddelerinden biri oldu. Akşener, daha önce Cumhur İttifakı'ndan gelen "eve dön," "yeriniz Cumhur İttifakı'dır" gibi önerilere, "ancak parlamenter sisteme geçilecekse oturur konuşuruz" yanıtını vermişti.
İktidardan böyle bir öneri gelirse, "krizden çıkmak için her partiye sorumluluk düşüyor" diyen Kılıçdaroğlu da AK Parti dahil bütün partilerle görüşmeye hazır.
Ancak CHP, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve AK Parti'nin, cumhurbaşkanı hükümet sisteminin iyileştirilmesi gibi yaklaşımlara sıcak baksa bile güçlendirilmiş parlamenter sisteme sıcak bakmayacağı görüşünde. Bu nedenle iktidardan bu yönlü bir adım beklemiyor.
Muharrem Erkek, "Erdoğan bu sisteme alıştı ve sevdi, her şeyi tek başına ve bir imza ile hallediyor" dedikten sonra, seçimden önce AK Parti'nin katılımıyla sistem değiştirmenin mümkün olmadığını vurguladı.
Bu nedenle Erkek, önümüzdeki seçime mevcut sistemle gidileceğini ve sandıkta iktidar değiştikten sonra ilk işlerinin, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçmek için hazırladıkları anayasanın Meclis'te veya halkoylamasıyla yasalaşması olacağını da vurguladı.
