Her ülkenin aklı selim içinde hareket eden ve düşüncelerini açıklıkla söyleyen işinsanlarına -tabii ki sanatçılara, devlet yetkililerini, hukukçulara, askerlere, gazetecilere, tüm düşünen insanlara- ihtiyacı var. Çünkü toplum bir bütün olarak aynı geminin içinde, bu geminin bir tarafından sorun varsa, diğer taraf bundan bağımsız kalamıyor.
Intel CEO’su Brian Krzanich ülkelerin siyasi gündemini düzgün yönetmenin önemini dün yaptığı açıklamada anlattı. Krzanich, Başkan Trump'ın kurduğu "Amerikan Üretim Konseyi"nden neden ayrıldığını izah ettiği açıklamasında "Siyaset ve siyasi gündemler, Amerika'nın üretim üssünü yeniden inşa etmenin önemli misyonunu ortadan kaldırdı" dedi.
Farklı endüstriler için çeşitli gruplara ayrılan Konsey, Trump'ın politikalarının ekonomiyi nasıl etkileyeceği konusunda iş dünyasıyla görüş alışverişi yapabilmesi için kurulmuştu. Krzanich açıklamasını Intel'in blogunda yaptı. [1] Bölünmüş siyasi ortamın, -Amerikan imalat sanayiinin çöküşü de dahil olmak üzere-, kritik meselelere ciddi zarar verdiğine dikkat çekmek için istifa ettiğini söyleyerek, siyaset ve siyasi gündemlerin, Amerika'nın üretim üssünü yeniden inşa etme misyonunu ikinci plana ittiğini belirtti. Krzanich'in açıklamasının metni şu şekilde [1]:
Bugün erken saatlerde Amerikan İmalat Konseyi'nden istifa ettim. İstifa etmemin nedeni, Bölücü siyasi iklimin, --Amerikan imalat sanayii üretimindeki gerileme dahil-- kritik meselelere neden olabileceği ciddi zararlara dikkat çekmektir. Siyaset ve siyasi gündemler, Amerika'nın üretim üssünü yeniden inşa etme konusundaki önemli misyonu ikinci plana itti. Yakın geçmişte Charlottesville'de meydana gelen şiddet olayındaki nefretten iğrendim ve bugün erken saatlerde tüm liderleri, şiddet uygulayan beyaz üstüncülüğünü ve kimliğini kınamaya çağırdım. İlerleme kaydetmek istediğim için istifa ettim, Washington'daki pek çok kişi onlarla aynı fikirde olmayan herkese saldırmaya fazla hevesli görünüyor. Bizler eşitlik ve diğer Amerikan değerlerinin arkasında duranlara saldırmak yerine onları onurlandırmalıyız. Bunlar umarım değişir ve ben hala hizmet etmeye hazırım. Ben bir politikacı değilim. Kariyerinin çoğunu dünyanın en gelişmiş cihazlarını üreten fabrikalarda çalışarak geçiren bir mühendisim. Yine de benim için bile, artık önemli gelişmelerin imkansız olduğu, neredeyse her meselenin politize edildiği bir noktaya gidiliyor. Amerikan imalatını teşvik etmek siyasi bir mesele olmamalı. Benim ricam -benim davam--, siyasi sistemimizde yer alan herkesten olan talebimdir: siyasi konuları bir kenara koyun ve ulus için en iyi olana odaklanın. Mevcut ortam değişmelidir, yoksa ulusumuz bir zamanlar olduğu ve halen devam ettirebileceği ve olması gereken şeylerin, adeta bir gölgesi haline gelecektir.
Intel'in CEO'su Trump'ın seferberlik ilan etmek için kurduğu komisyonlardan ayrılan ilk kişi değil. Trump'ın kurduğu Danışmanlar Konseyi'nden de daha önce eğlence endüstrisi devi Walt Disney'in CEO'su Robert Iger, Tesla'nın CEO'su Elon Musk, Ford Motor Company CEO Mark Fields, US Steel CEO Mario Longhi, Arconic CEO Klasu Kleinfeld, Under Armour CEO Kevin Plank ve Uber'in CEO'su Travis Kalanick ayrılmıştı. Krzanich'in açıklaması bir ülkedeki siyasi bölünmenin keskinleşmesinin ülkenin ekonomisi üzerinde ne anlama geldiğini gösteren bir öneme sahip.
Trump ise haftasonunda beyaz ırkçıların ABD/Virginia'da gerçekleştirdiği şiddet olayını üstüne alınmamış durumda. Tam tersine oradaki hukuk mercilerini ve gazetecileri suçluyor. Diğer yandan da hızını alamamış olmalı ki, bu olaylardaki ırkçılığı kınamadığı için Amerikan Üretim Konseyi’nden daha önce istifa eden Merck İlaç firması CEO'su için aşağıdaki tweet'i atmış. Sağduyulu davranmak yerine Frazier için “artık astronomik ilaç fiyatlarını düşürmek için daha fazla vakti olacak“ türü bir ifade kullanıyor.
Now that Ken Frazier of Merck Pharma has resigned from President's Manufacturing Council,he will have more time to LOWER RIPOFF DRUG PRICES!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) August 14, 2017Trump, Krzanich arkasından benzer bir tweet atmadı ama bugün Konsey’den istifa eden Amerikan Üretim Birliği başkanı Scott Paul’ün arkasından “Her istifa eden CEO’nun yerini alacak bir sürü insan var” mesajı attı.
For every CEO that drops out of the Manufacturing Council, I have many to take their place. Grandstanders should not have gone on. JOBS!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) August 15, 2017Amerikalılar şimdi ne olacak diye bekliyor. Bazıları “artık kızın İvanka’nın ve senin temsilcisi olduğunuz Çinli CEO’larla toplantı yaparsın” derken, diğer bazıları artık Rus CEOlarla toplantı yaparsın” diyor ve diğer bazıları da destek mesajları atıyor.
Amerikan Başkanı Trump'ın siyaset stili, ülkemizdeki siyaset stilinden pek farklı değil; bu siyasetin bir tarafında "Böl" ve "Yönet" taktiği var. Diğer tarafında ise “cambaza bakın” türü gündemi değiştirecek sözler, hareketler ve yaklaşımlar söz konusu.
Böl-Yönet taktiği aslında İngilizlerin sömürgeleri için yarattığı bir stratejiydi ama bugün politikacılar kendi oylarını konsolide etmek için kendi ülkelerinde "dini", "mezhepçi", "ırkçı" ya da diğer her konudaki motifi değerlendirerek kullanıyorlar. Trump da, seçmenini konsolide etmek için "göçmenlik" motifini kullanarak taraftar oluşturuyor ve diğer tarafı şiddetle itiyor. Haftasonunda meydana gelen şiddet olayının arkasında da, Trump’dan cesaret bulduğu düşünülen ırkçıların, ırk karşıtlarına meydan okuması var.
Ne olmuştu kısaca hatırlatalım; Virginia eyaletinin Charlottesville kentinde aşırı milliyetçi Amerikalıların yaptığı yürüyüş ve karşı grupların protesto gösterileri sırasında şiddet olayları yaşandı. Kentte olağanüstü hal ilan edilmesine neden olan olaylarda, aşırı milliyetçi 20 yaşındaki bir kişinin, arabasını kasten ırkçılık karşıtlarının sürmesi sonucu Hetaher Heyer isimli 32 yaşındaki bir kadın hayatını kaybetmiş ve çok sayıda kişi yaralanmıştı. Irkçılık karşıtı gösteriden bir bölümü aşağıda izleyebilirsiniz.
Arkasından, Daily Stormer adını taşıyan bir site, haftasonunda ABD Virginia'da öldürülen 32 yaşındaki Heather Heyer hakkında kötüleyen, fiziksel görünümünü eleştiren, taşıdığı sembolleri suçlayan bir yazı yayınladı. Zaten eskiden bu yana Nazi yaklaşımları ve içerikleri ile dolu olan sitenin, Heyer hakkındaki yazısı üzerine Irkçılık karşıtı Amerikalıların sosyal medyada yaptıkları çağrılar karşılık buldu ve internet şirketleri, siteye servis vermeyi reddettiler. Bunlar GoDaddy, Google ve Zoho idi.
.@GoDaddy you host The Daily Stormer - they posted this on their site. Please retweet if you think this hate should be taken down & banned. pic.twitter.com/fqTtGoTbmn
— Amy Siskind (@Amy_Siskind) August 14, 2017Daily Stormer'ın alan adı pazartesi günü GoDaddy tarafından 24 saat süre verilerek iptal edilince, site alan adı kaydını Google'a taşıdı. Ancak Google da kısa bir süre sonra "hizmet şartlarını ihlal" gerekçesi göstererek alan adının kaydını Google Domains'den sildi.
Şirketler için kurumsal bilgi işlem hizmetleri sunan ve Daily Stormer’a mail hizmeti veren Zoho şirketi ise, Daily Stormer'a hizmet vermeyi bıraktığını Twitter üzerinden yaptığı ve hizmet şartları ihlalini neden gösterdiği bir açıklama ile bildirdi;
In response to inquiries regarding The Daily Stormer's use of Zoho services (1/2)
— Zoho (@zoho) August 14, 2017Ancak ilerleyen saatlerde, internet anonimliğini savunan TOR kapılarını Daily Stormer'a açtı. Şu anda site TOR üzerinden yayında.
https://t.co/seXaOKEg51Available via Tor Browser.
— Daily Stormer Status (@rudhum) August 15, 2017
Diğer yandan Daily Stormer, Başkan Trump'ın medyaya yüklenmesini haber yaparken, aslında Trump’ın kendilerini beğendiğini yazıyor (yukarıda bu nedenle cesaret bulduklarını yazdık):
How the white supremacists at Daily Stormer interpreted Trump's statement today pic.twitter.com/E3Ot5UIasC
— Judd Legum (@JuddLegum) 14 Ağustos 2017Trump’ın devam eden tweetlerine baktığınızda da, üzüntü yerine hala Charlottesville hakkında “sahte haber” iddiasından bulunan cümleler kuruyor.
Made additional remarks on Charlottesville and realize once again that the #Fake News Media will never be satisfied...truly bad people!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) August 14, 2017Amerikalıların bazıları Daily Stormer'ın editörüne şu şekilde tepki gösteriyor;
Let's put a face on it... this is the founder of The Daily Stormer. RT pic.twitter.com/zc2vsINh7t
— Puttin Tane (@PuttinTane) 14 Ağustos 2017Dikkat çeken bir husus ise, Daily Stormer'ın hızının kesilmemiş ve tam tersine daha cüretkar hale gelmiş olması;
SCOOP: "Weev", the system administrator for The Daily Stormer is planning on sending Nazis to #HeatherHeyer funeral. #Charlottesville pic.twitter.com/opXP1WvPV1
— Laura Loomer (@LauraLoomer) August 14, 2017Trump’a gelince, hala provokatif tweetler ve sözler sarfetmeye devam ediyor. Beğenmediği haberlere “sahte” deyip, CNN ile kapışması da bunun son örneklerinden birisi [2]
ABD şimdi, "ifade özgürlüğünü" tartışıyor. Hani meşhur "first amandment" dedikleri ifade özgürlüğünü [3].
Krzanich’in işaret ettiği nedir?
Olaylar bunlar ama tekrar başa dönersek, Krzanich'in işaret ettiği kısa vadeli şiddet olaylarının dışında bölücü siyasetin uzun vadede ortaya çıkaracağı “üretimde duraklama ve hatta giderek gerileme” tehlikesi söz konusu.
Örneğin Türkiye için bakarsak, dünyada dolu dizgin sürücüsüz araçlar, yapay zeka, 5G, Yeni Navigasyon uydu sistemleri gibi, bazı ülkeleri birkaç diş yukarı fırlatacak pek çok gelişmeler var. Biz ise "yerli" "milli" gibi cümlelerle konuşmak yani laf ebeliği yapmak dışında, yeni bir şey yapmıyoruz. Bunu Cumhurbaşkanının kendisi de 2010 olarak adresliyor.
Gerçekten de, Türkiye'de neredeyse 2010'lardan bu yana yapılan tek şey, inşaat projeleri. Üretim anlamında bu boş geçirdiğimiz yılların etkisini ileride hep birlikte görüyor olacağız. Bunun adı artık treni kaçırmak olmayacak, "olanlar" ve "olmayanlar" olacak.
Son olarak politik durumun ve şiddetin, endüstriyi ve iş dünyasını nasıl etkilediğine dair bir makaleyi de aşağıya dip not olarak koyuyoruz [4]. Intel CEO'su Krznach'i de tebrik ediyoruz; insani değerlere sahip çıkacak ve ortamdaki durumu değerlendirebilecek ve seslendirecek kadar bilge ve cesur olduğu için.
[1] Intel CEO leaves American Manufacturing Council [2] Trump tweets cartoon of train hitting CNN reporter [3] America At The End of All Hypotheticals [4] Changes in Political Stability Impact Business Environments in Emerging Markets