Stanford Üniversitesi araştırmacıları, cep telefonlarındaki "adım sayar" uygulamalar üzerinden dünya çapında 111 ülkedeki 717.527 kişinin 68 milyon günlük (kişi başına 95 gün) aktivitesini incelediler [1]. Araştırma, uygulamaları kullanan en az 100 kullanıcısı bulunan ülkeleri kapsıyor. Akıllı telefonlar, adımları otomatik olarak kaydedebilen ve ivme ölçer olarak adlandırılan küçük sensörler ile donatılmıştır. Araştırmacılar, bu çalışmanın verilerini, fiziksel aktiviteleri ve diğer sağlık davranışlarını izleyen Azumio Argus adlı uygulamanın verilerinden aldılar. Verilen bilgiye göre, Azumio veriyi anonimleştirdi ve bunlardan önemli sağlık demografik bilgileri verdi: yaş, cinsiyet, boy ve kilo. Son iki veri noktası, araştırmacıların her bir kişi için vücut kitle indeksini (BMI) yani obeziteyi hesaplamalarına da olanak sağlamış.
Araştırmacılar sonuçlardan farklı yorumlar çıkabileceğini gösterdiler. Bunlardan birisi de şu; obezitesi az olan ülkelerde insanlar günde yaklaşık aynı miktarda yürüyorlar. Ancak az yürüyen ve çok yürüyen arasındaki farkın büyük olduğu ülkelerde, obezite seviyesinin daha yüksek olduğu görüldü. Stanford Üniversitesi araştırmacıları bunu "Aktivite Dengesizliği"[2] olarak adlandırdıkları yeni bir halk sağlığı riski olarak tanımladı. Bilgisayar bilimcisi Jure Leskovec ve Biomühendis Scott Delp'in yönetimindeki araştırmacıların temel amacı da "obezite" konusunu daha iyi anlamaktı. Çünkü her yıl tahminen 5.3 milyon insanın fiziksel hareketsizlikle ilişkili sebeplerden öldüğü hesaplanıyor. Araştırmacılara göre, az aktivite yapanla, çok aktivite yapan arasındaki farkın derecesi yani "Aktivite Dengesizliği"nin büyüklüğü, o ülkelerdeki obezite oranını gösteriyor.
Ama araştırmacılara göre bu sonuç farklı bir veriyi daha gösteriyor; O da kadınların daha az yürüdüğü. Sonuçlar her yerde kadınlar aleyhine gözükse de, asıl önemli bulgu; "Aktivite Dengesizliği" olan ülkelerde kadın faaliyetlerinin, erkeklere nazaran adamakıllı düşük olması, dolayısıyla da bu ülkelerde kadınların obez olma olasılıklarının daha yüksek olması.
Araştırmanın sonucunda bir "Aktivite Dengesizliği" web sitesi [3] açılmış. Bu sitenin, obeziteye karşı kampanyalara ve şehirleri yürümeye daha hazır hale getirmeye yararlı olmasını umuyorlar. Araştırmacılar, Amerika Birleşik Devletleri, aktivite dengesizliği listesinde sondan 5ci sırada yer almasını, "çok aktivite yapanla, az aktivite yapan arasında büyük fark" şeklinde değerlendiriyor ve obezliğe dikkat çekiyorlar. Dikkat çekilen bir konu da şu; listedeki en yüksek dengesizliğe sahip 5 ülkede yaşayan bireylerin obez olma olasılığı, en düşük dengesizliğe sahip 5 ülkedeki bireylere nazaran yüzde 196 daha fazla.
Araştırmacılar, "Aktivite Dengesizliği"ni daha iyi anlamak için 69 Amerikan şehrini incelemiş. Her kenti dükkanlarına, restoranlara, parklara ve diğer destinasyonlara yürüme kolaylığı gibi unsurları kullanarak puanlamışlar. Ardından, bu puanları, akıllı telefon etkinlik verileriyle karşılaştırmışlar. Sonuçta yürüyüşe uygun şehirlerde "Aktivite Dengesizliği"nin en düşük seviyede olduğunu bulmuşlar. Listede en fazla adım atan ilk 4 ülkenin 6,880 adımla Hong Kong, 6.189 adımla Çin, 6.107 adımla Ukrayna ve 6.010 adımla Japonya olduğu görülüyor. En az adım atan ülkeler ise, 3.513 adımla Endonezya, 3.807 adımla Suudi Arabistan ve 3.963 adımla Malezya olarak belirlenmiş.
Tabii biz olaya Türkiye açısından baktık. En az 1000 kullanıcının olduğu 46 ülke arasından Türkiye --Aktivite Dengesizliği web sitesinden de görüleceği üzere-- olumlu tarafta 17ci sırada. Listenin en üstünde, 22,2 puan ile HongKong var (ortalama 6.880 adım) ve en altındaki 46cı sırada ise 32,5 dengesizlik puanı ile Suudi Arabistan var (ortalama 3.807 adım) Türkler günlük ortalama 5.057 adım atıyorlar. Bu Avrupa'daki ülkelerden bazıları ile aynı, bazılarından biraz az ama 4.774 adım raporlanan ABD'den yüksek. Türkiye verilerine baktığımızda 1197'i erkek ve 1000'i kadın ve 2.514'ü cinsiyet verilmemiş kişinin incelendiği, ortalama yaşın 31 olduğu görülüyor. Bu arada verilerin sadece cep telefonunda adım sayma uygulaması olan kullanıcıları kapsadığını da unutmamak lazım. Yine de "aktivite dengesizliği" mobil telefon yaygınlığının çok yüksek olduğu ülkemizde önemli bir veriye işaret ediyor. Son olarak, elimizdeki cihazların, bizimle ilgili çeşitli verileri verdiğini de bu haberle hatırlatmış olalım.
[1] Large-scale physical activity data reveal worldwide activity inequality
[2] Araştırmacılar bu tanımı "gelir dengesizliği" kavramından ilham alarak oluşturduklarını söylüyorlar.
