Birkaç gün önce Brezilya, ülkeye giren yabancı yatırımların hisse senedi ve tahvil alımlarına %2 vergi koyduğunu açıkladı.
Birkaç gün önce Brezilya, ülkeye giren yabancı yatırımların hisse senedi ve tahvil alımlarına %2 vergi koyduğunu açıkladı.Bu adımın iki nedeni var. Birincisi son aylarda hızla değer kazanan Brezilya realinin daha fazla değer kazanmasını engellemek; ikincisi ülke mali sisteminin spekülatif hareketlere karşı kırılganlığını azaltmak.Brezilya’da piyasa faiz oranı yüzde 8,75 iken, son 12 aylık enflasyon yüzde 4,3 civarında. Yani reel faizler hala oldukça iştah açıcı derecede yüksek. Böyle bir ortamda ülkenin para birimi de sürekli olarak değer kazandıkça, yabancı bono ve tahvil yatırımcılarının karları daha da artıyor.2009 içinde yüzde 79 oranında değer kazanan borsaya giriş yapan yabancı fonların ise 10 milyar dolar olduğu biliniyor.Ne zaman ABD tahvilleri ile ilgili yazsam, son bir yıl içinde bu tahvili alan ülke ve yatırımcıların zarar ettiklerinden bahsediyorum. Brezilya tahvilleri için bunun tam tersi geçerli. Çünkü hem bu piyasada faiz oranları daha yüksek; hem de real değer kazanan bir para birimi. Brezilya’daki yüksek faizler böyle kaldığı sürece, ülkenin cazip bono ve tahvillerine talep de yüksek kalmaya devam edecek ve bu trend de reale değer kazandırmaya devam edecekti. Aşırı değerli real ülkedeki sanayi üretimini, ihracatı gerileteceği gibi, işsizlik üzerinde de olumsuz etki yapabilir. Nitekim, 2009 yılı içinde Brezilya reali yüzde 33 oranında değer kazandı ve bu da ekonomik dengeler üzerindeki etkisini göstermeye başladı.İşin başka bir boyutu ise piyasalardaki yabancı payının ciddi düzeylere çıkmış olması. Bu durum paranın eski değerinde olması durumunda sorun olmayabilir fakat, yerli para değer kazandıkça, yabancı yatırımcıların ülkeden çıkış yapmaya karar vermesi durumunda realin kısa süre içinde ve hızlı bir şekilde değer kaybetmesine neden olabilir.Brezilya hükümetin attığı bu adım ilk kez yapılan bir uygulama değil. Ülke parası üzerinde spekülatif hareketleri cezalandırma fikri, alım kuruna yüzde 1 vergi konulması önerisi ABD’li ekonomist James Tobin tarafından ortaya atılmıştı. Tobin, konulacak verginin, parayı satın almayı daha pahalı hale getireceği için spekülatörlerin alım isteğini kıracağı düşünmüştü. Yine de bu yapılmaya devam edilirse, fonda biriken gelir halkın harcamaları için kullanılabilirdi. Bu vergi ‘Tobin Vergisi’ olarak bilinir.Tobin vergisi geçtiğimiz on yıl içinde zaman zaman AB ülkelerinin gündemine geldi fakat AB Komisyonu’nda kabul görmedi. Bu hafta vergiyi koyan Brezilya’nın yanı sıra Arjantin ve Venezuela’nın da benzer uygulamalara sıcak baktığı biliniyor.Beklenmeyen bir hamle yapan Brezilya hükümeti, dünya piyasalarında diğer hükümetlerin de benzeri adımlar atabileceği gibi bir endişeye neden olur mu bilinmez ama şimdilik bu karar Brezilya için bile bir sorun yaratmadı. Kararın açıklandığı gün değer kaybeden borsa ve real yeniden toparlandı. Ekonomistler ise realdeki değerlenmenin devam edeceğini düşünüyorlar.
