Tarihten husumet çıkarmak

Türkiye’nin ardından 21 Mayıs’ta da Yunanistan seçimlere gidecek Her şeye itiraz etmeyi pek seven Yunan halkının bir kesimi, Olimpiyakos basketbol takımının “Son dörde” kalması halinde, final maçının seçimlerle çakışacak olması nedeniyle bu tarihten hoşnut kalmamışlar. 21 Mayıs’ta nispi temsil esasına göre yapılacak seçimlerde hiçbir parti parlamentoda çoğunluğu sağlayamazsa, bu kere Yunanlar, 2 Temmuzda  yüzde 25’in üzerinde oy alan birinci partiye açıktan  20-50  milletvekili kazandırılabilen yeni seçim kanunuyla, tekrar sandık başına gidecek.

Türk-Yunan yakınlaşması yaklaşan seçimlere rağmen devam ediyor 

Seçim dönemleri bugüne değin Türk-Yunan ilişkileri bakımından hep sancılı geçmiştir. Her iki ülke de, önümüzdeki mayıs ayındaki seçimlerin  zorlu mücadelelere sahne olması beklenirken, ilk kez hasmane söylemlerin  seçim malzemesi yapılmadığı bir kampanya dönemi yaşanıyor. Türkiye’deki deprem felaketi ve Yunanistan’daki tren faciasının ortaya çıkardığı yakınlaşma devam ediyor. ”Bir gece ansızın gelebiliriz”, “Yok, gece gelme, gündüz gel” muhabbeti geride kalmış görünüyor. İddia edildiği gibi ,Türkiye uluslararası hukuka uygun olarak Ege’de yürüttüğü hava ve denizdeki faaliyetlerini tek taraflı durdurmuş değil. Adımlar karşılıklı atılıyor. 4 Nisan’da da Yunan Savunma Bakanı Panagiotopoulas’ın  Milli Savunma Bakanı Akar’ın davetine icabetle Türkiye’yi ziyaret edeceği açıklandı.

Milli gün mesajları neden sorun yaratıyor?

25 Mart’ta Yunanistan milli günü kutlandı. Bu vesileyle Cumhurbaşkanı Erdoğan Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’e, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu Yunan mevkidaşı Dendias’a tebrik mesajları gönderdiler. Atina’daki Türk Büyükelçiliği de Twitter hesabından Yunan milli gününü kutladı. Yunan medyası daha önceki yıllarda da gönderilen mutat milli gün mesajlarını, ”Erdoğan’ın barış taarruzu” diye niteleyerek abartılı haberler yaptı. Türkiye’de de bir kesim bağımsızlığını Osmanlı'dan koparak kazanan Yunanistan’ın milli gününün kutlanmaması gerektiğini öne sürerek özellikle Atina Büyükelçiliğini hedef tahtasına koydular. Oysa Ankara’daki Yunanistan Büyükelçiliği de 29 Ekimde aynı formatta bir kutlama tweeti paylaşmıştı.

Osmanlı İmparatorluğu'nun dün fiilen hükmettiği topraklarda, bugün 45 devlet bulunuyor. Bunların yaklaşık üçte biri Avrupa’da. Bildiğim  kadarıyla Bulgaristan’ın resmi tatillere ilişkin kanununda,  3 Mart'ta kutlanan mili günleri,  hala resmen “Türk boyunduruğundan kurtulma günü” olarak zikrediliyor Kısa bir süre öncesine kadar da milli gün davetiyelerinde bu ibare yer alırdı.

Tarih geçmiş değil gelecektir

Öyle görünüyor ki iki ülke arasında aşılmaz duvarlar örülmesinin arkasında tarih yatıyor. Ünlü İngiliz tarihçisi ve diplomat Edward H.Carr şöyle der:

”Tarih geçmiş değil,  gelecektir. Tarihsel gerçekler olguların hangi sıralamada ve nasıl bir  bağlamda ele alınacağına karar veren tarihçinin bizzat kendisidir. Objektif tarihçi ortaya koyduğu tarih yazımını kusursuz bir gerçeklik olarak sunmaya kalkmak yerine, tarihsel gerçeklerin ve teorilerin sınırlarını kabul eden, değerlerin ve gerçeklerin bir arada olduğunu söyleyen kişidir.”

Yunanistan ve Türkiye’nin tarih okumaları hala birbirlerinden çok farklıdır. Yunanistan’ın bağımsızlık savaşı Türkiye’de Mora İsyanı, bizim İstiklal Harbimiz Yunanistan’da “Küçük Asya felaketi” olarak anılır. Yunanistan, geçen yıl NATO’da yaptığı gibi, 30 Ağustos'un Zafer Bayramı olarak kutlanmasına itiraz eder, Türkiye ise hala resmi söylemde 25 Martı Yunanistan’ın bağımsızlık günü  değil, mili günü olarak kabul eder. İki ülke arasında kalıcı bir güven ortamı sağlanabilmesi için yüzyıllar önce yaşanmış olaylara bakarak tarihe saplanıp kalınmamalıdır. Bu çerçevede ilk adım olarak her iki ülkedeki tarih kitaplarından nefret söylemleri ayıtlanmalıdır.1919 senesinde Amritsar’da bağımsızlık isteyen göstericileri kurşuna dizdirerek katliam yapan İngiltere’yi bugün bir Hint asıllı başbakan yönetmiyor mu? 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarına karşı tarihten husumet çıkarılmamasını savunan biz değil miyiz?

Atina Sefiri Enis Akaygen’in Atatürk dönemindeki Türk-Yunan dostluğuna katkısı

Galatasaray Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof.Dr. Enis Tulca, ”Atatürk, Venizelos Ve Bir Diplomat” isimli kitabında,  cumhuriyetin ilk Atina büyükelçilerinden dedesi  Enis Akaygen’le ilgili ilginç bir anıyı şöyle anlatıyor.

“Atina, 25 Mart 1930.Yunanistan bağımsızlığının 100.yıldönümünü kutluyor. Kordiplomatiğin Atina’da davetli olduğu törenlere Türk Büyükelçisi de katılır. Ancak aynı hafta Messelonghi’de de 1821 yılını anmak amacıyla bir başka tören vardır. Yunan Dışişleri, hassas bir durum olduğundan bu etkinlik için Türk sefirine davetiye göndermez. Büyükelçi Enis Akaygen durumu Ankara’ya telgrafla bildirip törenlere katılım konusunda talimat ister. Gelen cevapta, 'Atina Sefiri olarak katılıp katılmama hususu Zat-ı Alilerinin takdirine bırakılmıştır' denir. Büyükelçi Akaygen, insiyatif kullanarak o günün şartlarında yorucu bir yolculuktan sonra Messelonghi’ye ulaşır. Yunan protokolü şaşkındır, bir süre ne yapacağını bilemez. Günün sonunda Türk Sefiri'nin mevcudiyeti büyük bir memnuniyetle karşılanır. Kendisine protokolde ön sırada yer verilir.”

Aynı yılın haziran ayında başbakan Venizelos, Meclis'te yaptığı bir konuşmada, ”Türkler milli günümüzde bize büyük bir jest yaptı”, deyip kendisinin de 29 Ekim haftasında Ankara’yı ziyaret etmeyi planladığını açıklar. Muhalefet milletvekilleri bu fikre çok sert söylemlerle karşı çıksa da ziyaret gerçekleşir, Venizelos cumhuriyet bayramı törenlerini hipodrumda Atatürk’le yan yana izler.”

Aradan bir yıl geçmeden  bu kere Başbakan İsmet İnönü Yunanistan’a iade-i ziyarette bulunur. “Küçük Asya Felaketi”nin mimarı, Atina’da Olimpiyat Stadı'na girdiğinde 60 bin Yunanlı tarafından ayakta alkışlanır. Aynı İnönü 1971 yılında  Yunanistan’a yaptığı özel bir ziyaret sırasında da, meçhul asker anıtına çelenk koyarak saygı duruşunda bulunacaktır.

Atatürk Türkiyesinde, savaştan sadece yedi yıl sonra Türk-Yunan ilişkilerinde bunlar yaşanırken, aradan 200 yıl geçmiş olmasına rağmen, bugün Yunan milli gününün  mesajla kutlanılmasına tepki gösterilmesi biraz garip değil mi?