Irak'ta seçim sonuçları yarı sürpriz yarı beklenen şekilde sonuçlandı. Eski Başbakan İyad Allavi'nin laik listesi El Irakiye'nin çok az farkla da olsa ilk sırada çıkması seçimin minik sürprizi sayılabilir. Başbakan Nuri el Maliki'yi iki sandalye farkla geçen Allavi listesi Irak'ın geleceği açısından önemli. Çünkü Allavi'nin tüm grupları içinde barındıran listesi tek bir mezhebe ve etnik gruba dayanmıyor, mezhep temelli politika yapmıyor. Şiiler, Sünniler ve Türkmenlerin bir kısmı da bu listeden seçimlere girdi. ABD ve açıktan olmasa da Türkiye tarafından da desteklenen Allavi 91 sandalye ile tek başına hükümeti kuramıyor ama başbakanlığı garantilemiş durumda. Sürpriz olmayan durum ise kimsenin hükümeti tek başına kuramayacak olması. İkili ya da üçlü koalisyon ihtimali yüksek. Bu yüzden Irak'taki siyasi denklem yine ince hesaplar üzerine kurulacak.
Kürtler birlik olabilir
Başbakan Maliki'nin Kanun Düzeni listesi her türlü devlet olanağının kullanılmasına rağmen birinci sırada çıkamadı. Maliki'nin Sünnileri engelleme girişimi de ABD'ye takıldı. Üçüncü sırada yer Irak Ulusal İttifakı adlı ve tamamen mezhep temeline dayanan büyük Şii blokunu ise Mukteda Es Sadr sürükledi. El Hekim grubu bu ittifak içinde pek varlık gösteremedi. Kürtler ise toplam olarak sandalye sayılarını korusa da Barzani ve Talabani'nin oluşturduğu Kürdistan listesi dışında seçime giren Kürt gruplar kan kaybetti. Kürtler toplamda 56 sandalye sahibi ancak aslan payı yani 42 sandalye Kürdistan listesine ait. Ama Kürtlerin son kertede Bağdat'ta birlikte hareket etmeleri ihtimali yüksek.
Kolasiyon denklemleri
Allavi ile Maliki'nin sandalye sayısı ikili koalisyon için yetiyor. Ama bu ihtimal zayıf. Allavi bu yüzden Şii bloku ve Kürtlerle işbirliğine gidebilir ama bu konu için net bir kanaatte bulunmak zor. Hükümet kurma çalışmaları geçen dönem olduğu gibi aylar sürebilir. Tabii bu pazarlıkta Cumhurbaşkanlığı makamı da önem kazanıyor. Cumhurbaşkanlığı için Sünnilerin talebi olduğu biliniyor, Kürtler de Talabani ismi için bastırıyor. Aksi halde zaten otonom bir yönetime sahip olan Kürtler "istenmedikleri" gerekçesiyle "kendi yolumuza gideriz" kartını kullanabilirler. Irak'taki dengelerde ana belirleyici olan ABD'nin ise buna göz yumması pek mümkün değil.
Sonuçlar neyi gösteriyor
* Irak nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Şiiler beklenen oyu aldı. Ancak, farklı gruplara bölündükleri için Irak'ı yekpare bir Şii blokun yönetmesi söz konusu değil.
* 2005 seçimlerini boykot eden Sünniler, Maliki'nin her türlü engeline rağmen bu kez denklemde yer almak için Allavi'nin listesi ile yeniden Irak sahnesine döndü.
* Kürtler bölünse de anahtar konumdaki yerine korudu. Ortak çıkarları söz konusu olunca içlerindeki muhalefete (Goran Grubu) pek fazla prim vermeyeceklerini gösterdiler.
*Kerkük’te Kürtler bekledikleri oyu alamadılar, Araplar ve Türkmenlerin Allawi listesinde birleşmeleri ve Goran grubunun Kürtlerin oylarını bölmesi bu sonuçta etkili oldu. Oylar yarı yarıya bölüşüldü. Bu durum kenti tek bir grubun yönetemeyeceği açısından önemli mesaj sayılabilir.
* Ülkedeki mezhepler yerleşik oldukları coğrafyalarda yine kendi gruplarına oy verdiler. Ortabölgede Sünniler, güneyde Şiiler, kuzeyde ise Kürtler yekpare davrandı. Bu durum ülkedeherkesin kendi mahallesine oy verdiğini gösterdi.
* Bu resim içinde Allavi grubu karışık yapısı nedeniyle en azından ortak çıkarlar çerçevesindebir "mantık" birlikteliği ile bir araya gelinebileceğini gösterdi. Bunun bir "gönül birliği" değilbelli çıkarlar çerçevesinde olduğu unutulmamalı. Bu, Irak'ta durumun hâlâ nazik olduğunu ortaya koyuyor.
* Ülkedeki tüm grupların nasıl davranacağı, çıkar birlikteliğinin devam edip etmeyeceği2011sonunda ABD askerlerinin çekilmesinden sonra netleşecek.
* Türkiye açısından olabilecek en iyi sonuç çıktı. Türkiye her gruba eşit mesafede olduğunusöylese bile seçimlerde Allavi grubunu destekledi.
* Türkmenler Türkiye'nin yönlendirmesiyle genelde Allavi grubunu tercih etti. Irak TürkmenCephesi adayları bu gruptan katıldı. Bu durum Türkmenler için avantaj sağladı ve birden fazla sandalye kazandılar. Irak Türkmen Cephesi, seçime tek başına girmesi halinde 1 sandalye çıkarabilecekken El Iraqiye Listesi ile girince 5 milletvekili çıkardı. Şii lisetlerinden seçime giren Türkmenler de var. Böylece Irak meclisindeki Türkmen sayısı bir hayli arttı. Ama birlikte davranıp davranmayacaklarını zaman gösterecek. Bu durum Türkmenlerin diğer gruplara itttifaka zorunlu oludğunu ortaya koyarken, Türkmenlerin sayısı ve gücü konusunda “efsanler ve “yanlış” rakmaları bir kez daha teyid etti.
* Irak’ta hala bir vekalet savaşı yürütüldüğünü düşünürsek İran, ABD Türkiye, Suudi Arabistan, Ürdün gibi ülkeler karşısında az farkla da olsa seçimi kaybetti. Ancak, İran’ın her zaman Irak içinde çok etkili oluduğunu unutmamak gerekiyor.
*Türkiye tüm gruplara eşit mesafede dursa da bu seçimdem tüm grupları kuçaklayan Allawi grubunu destek verdi. Doğru bir politika izleyerek kazandı denilebilir.
Irak’ın kaderi
Sonuç olarak Irak seçimleri olumlu geçti. Irak halkı birlikte yaşamak isediği mesajını verdi 2011’de ABD’nin çekilmesinin ardından durumun daha da netleşecek.
Ancak, top yekün bir istikrar için daha uzun zamana ihtiyaç var gibi görünüyor. Özellikle ülke içinde karmaşık etnik mezhep yapısının yol açtığı tarihi hesaplaşmalar, çıkar dengeleri gözönüne alınırsa çevre ülkelerin ve ABD’nin de Irak’ı çok rahat bırakmayacağı söylenebilir. Yani bundan böyle Irak’ın kaderi içeriden oludğu kadar dışarıdan da belirlenecektir.
