KPMG, Avrupa'nın önde gelen 8 lig şampiyonunun mali durumunu inceleyen geleneksel raporunu Ocak 2022 içinde yayımladı. "Avrupa Şampiyonları Raporu 2022" adlı çalışma, kulüplerin 2020-21 sezonuna ait verilerini mercek altına alıyor. Raporda Süper Lig şampiyonu Beşiktaş da var.
Covid-19'dan geçen bu süre içinde kulüpler pandemi nedeniyle önemli gelir kayıplarına uğradılar. Bazı istisnalar olsa da, Mayıs/Haziran 2021 itibariyle, hala pandemi öncesi gelirlerine ulaşamayan kulüpler bulunuyor. Kulüplerin özellikle en önemli gelir kalemlerinden maç günü gelirlerinde sert düşüşler yaşandığı gözleniyor. Bununla birlikte istikrarlı artan yayın ve ticari gelirler, kulüplere biraz olsun nefes aldırmaya başladı.
Covid-19'un en yakıcı etkisini kulüplerin gelirlerinde yaşadıkları düşüşte ve artan zararlarda görüyoruz. Tablo 1'den de görülebileceği üzere 2020/21 sezonunda sadece iki kulüp gelirlerini artırırken, diğer altı kulübün gelirlerinde düşüş yaşandı. Sadece bir kulüp (Bayern Münih) kar ederken, altı kulübün 2020/21 sezonunu zararla kapattığı anlaşılıyor. Manchester City'nin net kar ve zarar tablosu belli olmadığından değerlendirmeye alınmamıştır. [Manchester City'nin açıklanan finansal tablolarına göre 2020/21 karı 2,4 milyon Sterlin (2,9 milyon Euro) olarak gerçekleşmiştir.] Gelirlerini artıran iki kulüp olarak Manchester City ve Inter'i görüyoruz.
Aşağıdaki tabloya göre altı kulübün gelirleri düşerken, oyuncu ücret maliyetlerini sadece Beşiktaş ve Lille aşağıya çekebildi. Beşiktaş ücret maliyetlerini yüzde 48, Lille de yüzde 1 düşürebilme başarısı gösterdi. Bir önceki sezona göre ücret/gelir rasyosunu azaltabilen tek kulüp ise, yüzde 33'le Beşiktaş oldu.
Tablo:1) 2020/21 Sezonu Sekiz Kulübün Kritik Performans GöstergeleriTablo:1'den de görülebileceği üzere, sekiz şampiyon kulübün 2020/21 sezonuna ilişkin gelirlerinde Manchester City ve Inter dışında önemli tutarda düşüşler bulunuyor. Gelirleri en çok düşen kulüpler ise, yüzde 23'lük azalışla Ajax ve yüzde 21'lik düşüşle de Beşiktaş.
Ne var ki, çoğu kulüp bu süreçte maliyetlerini aşağıya çekemediği için, azalan gelirler karşısında önemli zararlara uğradılar. Bu kapsamda raporda ele alınan sekiz şampiyon kulüpten Bayern Münih hariç yedi kulüp 2020/21 sezonunu zararla kapattılar.
Raporda yer alan Beşiktaş ise 2020/21 sezonunu, bir önceki sezona göre neredeyse yarı yarıya azaltarak 44,4 milyon Euro zararla kapattı. Beşiktaş'ın zararının yüzde 50 azalmasında ise, kulübün maliyetli oyunculardan kurtulup 10 milyon Euro'dan daha az transfer yaparak, ücret maliyetlerini aşağıya çekmesinin rolü bulunuyor.
KPMG'nin futbola ilişkin çalışmalarına yer verdiği Football Benchmark, 2020-21 sezonunda Avrupa'nın önde gelen sekiz liginde şampiyonluk ipini göğüsleyen 8 takımın mali durumuyla ilgili hazırladığı raporu kurumun resmi web sayfasında yayınladı. Çalışma Manchester City, Atletico Madrid, Bayern München, Internazionale, Lille, Sporting, Beşiktaş ve Ajax‘ın mali başarımlarını mercek altına alıyor.
Bu yıl 6'ncısı yayınlanan ayrıntılı raporun kısa bir özetini sizlerle paylaşıyoruz.
Football Benchmark'ın bu yılki raporunda 2020-21 sezonunda Avrupa'nın önde gelen sekiz liginde şampiyon olan kulüplerin mali durumu incelenmektedir. Avrupa'nın sekiz lig şampiyonunun mali performansları, geçen sezon olduğu gibi, bu sezon da koronavirüs salgınının etkisiyle olumsuz seyir gösterdi. Raporda değinilen kulüplerin çoğunluğu Mayıs-Haziran 2021'de sona eren mali dönemde büyük kayıplar kaydettiler. Bu kulüplerin toplam gelirlerinin hâlâ salgın öncesindeki düzeyin altında olduğu görülmekte.
Avrupa'nın sekiz önde gelen ligine genel olarak bakıldığında maç günü gelirlerinin neredeyse tamamen yitirildiği görülmekle beraber, geçen sezona kıyasla artış gösterdikleri halde, yayın gelirleri ve ticari gelirlerin yüksek oyuncu giderleri ile azalan oyuncu satış/kiralama gelirlerini karşılayamadığı gözlemlenmektedir. Buna ek olarak, yayın gelirlerindeki artışın da çoğunlukla 2019-20 sezonunda ertelenmiş olan maçlar ile bağlantılı olan ödemelerden kaynaklandığının altını çizmekte yarar var.
Manchester City ilk kez ezeli rakibi Manchester United'ten daha yüksek gelir elde etmeyi başardı.
Manchester City, toplam işletme gelirlerinde yıllık büyüme kaydeden ve Covid-19 öncesindeki son sezon olan 2018-19 sezonunun toplam gelirlerini aşmayı başaran tek şampiyon oldu. Gökmaviler, 644 milyon avro değerindeki toplam geliriyle, Süper Lig Şampiyonu Beşiktaş veya Portekiz Şampiyonu Sporting'den on kat daha fazla kazanç sağladı. Ayrıca, 557 milyon avro gelir eden yerel rakibi Manchester United'den de bir adım önde olmayı ilk kez başardı.
Tablo 1'de de görülebileceği üzere, altı kulübün tamamında yayın gelirlerinde önemli ölçüde artış kaydetmiş durumdalar. Pandeminin başlamasıyla birlikte 2019/20 sezonunda ertelenen bazı gelirler, Haziran 2020'den itibaren maçların oynanmasıyla birlikte, bu altı kulüp hem kendi liglerinde, hem de UEFA müsabakalarından önemli kazançlar elde ettiler.
Gelirlerinde en büyük artışı, Avrupa kupalarında ilerleyenler kulüpler gerçekleştirdi. Özellikle, UEFA turnuvalarında önemli başarılara ulaşan FC Internazionale, Avrupa Ligi'nde dört maça çıktı. Ağustos 2020'de hem Manchester City, FC hem de Atletico de Madrid, ertelenen Şampiyonlar Ligi maçlarının oynanmasıyla kazançlarını nakde çevirdiler.
Kârlılıkla ilgili konuşacak olursak, yedi şampiyondan altısının karlılıkla ilgili net finansal bilgilerine ulaşılamasa da, kulüpler 2020/21 sezonunda net bir kayıp yaşadı. Ertelenen maçlar, kısa kesilen sezonlar nedeniyle maç günü, naklen yayın ve diğer ticari gelirlerde yaşanılan kayıplar, iyice azalan oyuncu transfer gelirleri, bu kulüplerin net zararlarını artırdı. Her ne kadar ertelenen bazı alacaklar tahsil edilse de, tahsil edilen bu alacaklar pandemik gelir kayıplarının ancak bir kısmını telafi edebildi. Covid-19 nedeniyle kulüp gelirleri azalırken, maliyetlerin buna eşlik etmemesi, kulüp zararlarının artmasını beraberinde getirdi. Tablo:2 bu durumu bize net olarak gösteriyor.
Tablo:2) Sekiz kulübün 2020/21 sezonu kâr/zararları Tablo:2'den de görülebileceği üzere sekiz şampiyondan sadece Bayern Münih 2020/21 sezonunu karla kapatabildi. Pandemik olumsuzluk Bayern'in karlarında önemli bir erimeye neden olurken, 2020/21 sezonunda Bayern sadece 1,8 milyon Euro kar elde edebildi. Bu finansal sonuçla Alman devi Bayern aralıksız 29 yıldır kar eden Avrupa'nın tek kulübü oldu. Yeşil sahalardaki başarısını, finansal performansa da taşıyan Alman kulübün hem sportif, hem de ekonomik ve finansal olarak 30 yıla yaklaşan sürdürülebilir bir başarıya ulaşması, kulübü Avrupa spor tarihteki en başarılı kulüplerden birisi yapıyor. Bayern'in sahip olduğu yönetsel model bu bağlamda diğer kulüplere de örnek olabilecek özelliklere sahip görünüyor. Merkez ve çevre liglerin kulüpleri bu modeli kesinlikle mercek altına almalılar.
Tablo:2'ye göre en fazla zarar Inter'de görünüyor. Inter'i 111,7 milyonluk zararla Atletico Madrid takip ediyor.
Futbol ekonomisini etkileyen en önemli faktörlerden birisi transfer hareketleri. Kulüplerin finansal sonuçlarına bakıldığında, son dört sezonda sekiz şampiyonun net transfer harcamaları COVID'den etkilendi. 2020/21sezonunda Ajax'ın net transfer harcamaları yükselirken, diğer yedi kulübün net transfer harcamaları hemen hemen sabit kaldı. 2021/22 sezonunda daralan gelirler nedeniyle yedi kulübün transfer harcamaları, bir önceki döneme paralel seyrederken, sadece Inter'in transfer harcamaları dramatik düştü. FC Internazionale'in, 2019/20 sezonundan itibaren düşmeye başlayan net transfer harcamaları, 2021/22 sezonunda dip yaptı. FC Internazionale'in net transfer harcamaları 2019/20'de 125 milyon Euro'dan 2020/21'de 38 milyon Euro'ya düşerek, 161 milyon Euro azaldı. Son dört sezonda net transfer harcaması negatif olan üç şampiyonu görüyoruz. Bunlar: Inter, Ajax ve Sporting Lizbon kulüpleri.
Tablo: 3) 2018/19-2020/21 Dönemi Net Transfer HarcamalarıŞampiyon takımların son dört sezondaki transfer harcamalarında, daha küçük liglerdeki takımların genç oyuncuları uygun fiyatlarla yetiştirip veya satın alıp Avrupa'nın ilk sekiz ligindeki takımlarına sattıkları bir transfer modeli oluşturduklarını görüyoruz. Ajax'la ilgili 2018/19 sezonunu dikkate almaz isek, üç kulübün sattıkları oyunculardan elde ettikleri gelirler, transfer edilen oyunculara ödenen bedellerden daha fazla bir tutarı oluşturuyor. Bunun sonucu, Sporting, Ajax ve Lille'nin toplam net transfer harcamalarının düşük kaldığını görüyoruz. Bununla birlikte Manchester City 294 milyon Euro ile en yüksek transfer harcaması yapan kulüp olarak dikkati çekiyor. Atletico Madrid ve Bayern Münih ise son dört sezon boyunca toplam 100 milyon Euro' nun üzerinde net transfer harcaması yapmış durumdalar.
Tablo:4'ten de görülebileceği üzere, Ocak 2020 ile Ocak 2022 dönemleri arasında sekiz şampiyonun Covid-19 nedeniyle oyuncu değerleri ve buna bağlı olarak takım piyasa değerleri ciddi düşüşler kaydetti.
Tablo:4) Takımların Piyasa Değerleri Gelişimi Manchester City, Chelsea ve Manchester United kadro değerleri açısından 1 milyar Euro sınırını aşan üç kulüp olarak karşımıza çıkıyor. Bu üç kulüp içinde Manchester City 1.237 milyon Euro'luk takım değeriyle ise, dünyanın en değerli kadrosuna sahip görünüyor. Son iki yıldır kadro değerleri düşen üç kulüp olarak karşımıza Atletico Madrid, Ajax ve Inter çıkıyor. Bu üç kulübün önemli oyuncularından bazılarının yaz döneminde kulüplerinden ayrılmaları, bu üç kulübün kadro değerlerinde dyüzde 12'ye varan düşüşlere sebep oldu. Bunun tersine, Beşiktaş, Lille, Sporting ve Bayern Münih'in, 2020'nin Ocak ayından bu yana kadro değerlerini yüzde 20'nin üzerinde artırdıkları görülüyor.
Tablo:5'te gösterilen 2020/21 sezonuna ilişkin kritik başarı göstergeleri dikkate alınarak, ortalama değerlerler üzerinden değerlendirme yapıldığında,
- Toplam gelirlerde yüzde 3'lük bir azalış yaşandığı,
- Ücret maliyetlerinde yüzde 2.2'lik bir artış kaydedildiği,
- Ücret/Toplam gelir oranında yüzde 6'lık bir artışın söz konusu olduğu,
- Kulüplerin vergi sonrası karlarının yüzde 49 azaldığı,
- Kulüplerin takım değerlerinin yüzde 20 arttığı,
- Sosyal medya takipçi sayılarında yüzde 16.5'luk bir artış gerçekleştiği görülüyor.
Sekiz takıma ilişkin düzenlediğimiz tablo aşağıdaki gibidir. görülüyor.
Tablo:5) Sekiz şampiyon kulübün kritik performans göstergeleri (2020/21) (milyon Euro ve yüzde olarak) Şimdi de kısaca kulüp bazında genel değerlendirmelerimize geçelim.
Temsilcimiz Beşiktaş'ın zararı her ne kadar bir önceki sezona göre yüzde 50 azalsa da, 2020/21 sezonunda net zarar 44,4 milyon Euro olarak gerçekleşti. Bu tutar kulüp tarihinin en büyük üçüncü zararı oldu. Beşiktaş'ın geçmiş yıllardan gelen birikimli zararı ise 164,7 milyon Euro'ya ulaştı.
Tablo:6) Beşiktaş'ta "ücret maliyetleri /toplam gelir"in gelişimi Tablo:3'te bize gösteriyor ki, Beşiktaş'ın son beş sezonunda oyuncu ücret ve maliyetlerinde önemli azalışlar gerçekleşmiş durumda. 2016/17 sezonunda 76 milyon Euro ücret giderleri yapan kulübün bir sonraki sezon bu maliyetleri 89 milyon Euro'ya kadar yükseldi. 2020/21 sezonu itibariyle Beşiktaş'ın ücret maliyetleri 2017/18 sezonuna göre yüzde 58,4 azalarak 37 milyon Euro'ya kadar geriledi. Ne var ki, ücret maliyetlerinde bu azalış yaşanmasına karşın, toplam gelirlerde yaşanılan düşüşler sebebiyle, kulübün (ücret maliyetleri/toplam gelirler) rasyosu düşmedi, aksine artış gösterdi. 2017/18 sezonunda yüzde 56 olan (ücret maliyetleri/toplam gelirler) oranı, 2020/21 sezonunda yüzde 62 olarak gerçekleşti.
Fransa Ligue1 ve Hollanda Eredivisie'de pandemi nedeniyle 2019/20 sezonu kısa kesildi. 2020 baharında oynanmayan maçlar nedeniyle iki şampiyon kulüp LOSC Lille ve AFC Ajax, ertelenen maçlardan dolayı alacakları yayın gelirlerini tahsil edemedikleri için bu iki kulübün yayın gelirlerinde düşüşler oluştu.
Beşiktaş hariç yedi şampiyon ticari faaliyetlerden elde ettikleri gelirleri artırdı. Bu kulüplerin ticari gelirlerinin artmasındaki ana etmenin, ertelenen ticari alacakların tahsili olduğu görülüyor. Bunun yanısıra, maçların seyircili oynanmasına başlanmasıyla birlikte, yeni ve iyileştirilmiş ticari sözleşmelerin yapılması bu kulüplerin ticari gelirlerinde bir artışa neden oldu. Covid-19 nedeniyle taraftar tüketicinin değişen satın alma davranışlarına bağlı olarak Sporting Lizbon örneğinde olduğu gibi Covid-19 nedeniyle artan on-line satışlar kulübün son başarısını kutlamak için satılan logolu ürün sayısı geçmiştekinin üç katına ulaştı.
İtalyan kulübüne on yıl sonra gelen şampiyonluk kulübün gelirlerini artırdı, ancak siyah-mavililer rekor zarar etmekten kurtulamadılar.
İtalyan devi Inter'in faaliyet gelirlerinde bir önceki sezona göre 2019/20'de 20 milyon Euro'ya yakın bir düşüş gözlense de, 2019/20 sezonu geçen 2 yıla kıyasla yüzde 19 büyüme kaydetmiş durumda. Maç günü gelirlerindeki kayıp, işletme maliyetlerindeki artış ve oyuncu alım-satım faaliyetlerinden elde edilen düşük gelir sonucunda, 2020-21 sezonunu 245.6 milyon Euro zarar ile kapattı. Bir önceki döneme göre yüzde 143'lük bir zarar artışından bahsediyoruz. Bu zarar, bugüne kadar bir İtalyan futbol kulübü tarafından kaydedilen en yüksek zararı oluşturuyor.
Ligue 1'de dokuz yıl aradan sonra ilk kez şampiyonluğu yakalayan Lille gelirlerini önemli ölçüde artırdı.
Lille'in toplam faaliyet gelirleri yıldan yıla düşüş gösterse de, UEFA turnuvalarındaki gösterilen olumlu performans, kulübün üzerindeki Covid-19 etkisini sınırladı. Lille hatta Covid-19 döneminde, önceki iki sezona göre daha yüksek gelire ulaştı. Bununla birlikte, kulüp 2020/21 gelirlerinde yüzde 12'lik bir düşüşün de yaşandığı gözlemleniyor. Buna karşın, 88,9 milyon Euro'ya ulaşan oyuncu ücret maliyetleri, 84,1 milyon Euro olan toplam gelirin üzerine çıktı ve ücret maliyetlerinin toplam gelirlere oranı yüzde 106 gibi yüksek bir orana yükseldi. Bu durum kulübün 2020/21 sezonunu 23,2 milyon Euro zararla kapatmasına neden oldu. Kulübün oyuncu ücret maliyetlerinin toplam gelirlere oranı, sekiz kulüp içinde en yüksek oranı temsil ediyor.
Sekiz şampiyon arasında şampiyonluk unvanını koruyan tek kulüp olarak karşımıza Bayern Münih çıkıyor. Alman devi, 2019-20 sezonunda, toplamda otuzbir kez, aralıksız ise dokuzuncu defa şampiyonluğa ulaştı.
Bayern Münih, sekiz kulüp içerisinde 348 milyon Euroluk ücret maliyetiyle, en yüksek maliyete sahip kulüp olarak görünürken, 597,8 milyon Euro'luk geliriyle de ilk sırada yer alıyor. Geçen iki sezonda artan ücret maliyetlerine ve azalan toplam gelire karşın, 2020/21 sezonunda kâr eden tek kulüp olarak görünüyor. Ayrıca, ücret maliyetlerinin toplam gelirlerine oranını yüzde 58 düzeyinde tutarak, sekiz kulüp arasındaki en düşük ücret/gelir rasyosuna da sahip kulüp konumunda.
Atletico Madrid'e La Liga'da altı yıl sonra gelen şampiyonluk, kulübü zarar etmekten kurtaramadı!
Atletico Madrid La Liga'da altı yıl aradan sonra tekrar şampiyonluğa ulaşsa da, gelirleri bir önceki sezona göre yüzde 2 azaldı. Ücret maliyetlerini aşağıya çekmek için kulübün bir yıl önce elindeki önemli yıldızları elden çıkarması, kulübü net transfer harcamalarında artıya geçirdi ama yine de bu operasyon kulübün 2020/21 dönemini 1.8 milyon Euro zararla kapatmasına mani olamadı. Kulüp her ne kadar önemli yıldızlarını elden çıkartsa da, kulübün ücret giderleri toplamı 267 milyon Euro seviyesinde ve hala ücret/gelir rasyosu yüzde 76 gibi yüksek bir oranda. Kulüp 2020/21 dönemini, bir önceki yıla göre yüzde 110'luk bir zarar artışıyla kapatmak durumunda kaldı. 111.7 milyon Euro'luk önemli zarar ise kulübün finansal yapısını tehdit eder nitelikte.
Beşiktaş Süper Lig'de üç yıl aradan sonra tekrar şampiyonluğa ulaştı ama finansal sorunlar, kulübün yakasını bir türlü bırakmıyor.
Geçen sezonla kıyaslandığında, 2020/21 sezonunda gelirleri yüzde 21 azalarak 59 milyon Euro olarak gerçekleşen Siyah Beyazlılar, bu dönemi 44,4 milyon Euro zararla kapattılar. Buna göre kulüp geçen yılki zararlarını yarı yarıya azaltma başarısı gösterdi. Geçen sezona göre zararın azalmasındaki en önemli faktör ise, kadro maliyetlerinde yıllık yüzde 48'lık daralma…buna rağmen 36,7 milyon Euro'luk ücret maliyetleri, kulübün geliriyle kıyaslandığında hala yüksekliğini koruyor. Beşiktaş'ın ücret maliyetleri, toplam gelirin yüzde 62'sine karşılık geliyor.
Transferde Artıya Geçen Ajax ve Sporting Covid'in Etkisini Minimize Ettiler
Anımsanacağı üzere, Hollanda Eredivisie'de Covid-19 nedeniyle 2019-20 sezonu Ajax lider konumundayken, yarıda kesilmişti. 2020-21 sezonunda ise Ajax şampiyonluğu kazandı. Portekiz'de ise Sporting ondokuz yıl sonra şampiyonluğunu ilan etti.
Ajax ve Sporting'in faaliyet gelirlerinde bir düşüş yaşanılırken, ücret maliyetleri tarafında ise ılımlı bir artış gerçekleşti. Buna göre, Ajax'ın gelirleri bir önceki döneme göre yüzde 23, Sporting'in ise yüzde 5 düşüş kaydetti. Aynı dönemde ücret maliyetleri ise Ajax'ta yüzde 3, Sporting'de de yüzde 2 arttı. Ajax'ta ücret/gelir rasyosu yüzde 19 iken, bu oran Sporting'de yüzde 6 civarında. Ücret maliyetlerini kontrol altında tutan iki kulübün net transfer harcamaları ise negatif oldu. Yani oyuncu satışından kar elde edebildiler. Ajax'ın takım değeri yüzde 33 artışla, 353 milyon Euro'ya ulaşırken, Sporting'in takım değeri de yüzde 69'luk bir artışla 213 milyon Euro'ya yükseldi.
Genel olarak şunu söyleyebiliriz: Bir önceki sezonun ertelenen maçları sayesinde ek yayın gelirleri elde eden ve Avrupa kupalarında üst turlara çıkan kulüpler toplam gelirlerini arttırabildiler. Inter'in faaliyet geliri bir yılda yüzde 19 (55 milyon Euro) oranında yükseldi. Buna karşın, toplam faaliyet gelirlerinde en büyük düşüşü yaşayan kulüpler ise, 37 milyon Euro'luk (yüzde 23) azalma ile Ajax ve 15 milyon Euro'luk düşüşle (yüzde 21) Beşiktaş oldu.
Tarihinde ilk kez UEFA Şampiyonlar Ligi finaline çıkmanın kazanımını yaşayan Manchester City, bir önceki yıla göre toplam gelirlerinde yüzde 17 oranında bir artış sağlayarak, 96 milyon Euro daha fazla gelir elde etti. Gök maviler, 644.2 milyon Euro tutarındaki toplam gelir ile yalnızca sekiz şampiyon arasında değil, Avrupa çapında da en yüksek gelir seviyesine ulaştılar. Real Madrid (640.5 milyon Euro), Bayern Münih (597.5 milyon Euro), Barcelona (580.7 milyon Euro), Manchester United (557.4 milyon Euro) ve Chelsea (494.8 milyon Euro) gibi devler Premier Lig şampiyonun gerisinde kaldılar.
Tablo:7) 2020-21 sezonunun kulüp gelirlerini ve bu gelirlerin bileşimini gösteriyor. Toplam gelirin sağındaki yüzde 'ler ise kulüp gelirlerinde yaşanılan artış ve azalışları bize veriyor.
Tablo:7) Sekiz kulübün faaliyet gelirlerinin genel görünümü
Her ne kadar Covid-19'a karşı aşı dahil bazı önlemler, statlarda seyircili oynamaya yönelik, kısmi de olsa bazı düzenlemeleri beraberinde getirdiyse de, maç günü gelirleri sıfıra yakındı. Rapora konu olan sekiz kulübün 2018-19 sezonundaki maç günü gelirlerinin toplam 359 milyon Euro olduğunu görüyoruz.
Kulüp gelirlerinin en önemli bileşenini oluşturan yayın gelirlerine baktığımızda, altı kulübün gelirlerinde artış, iki kulübün yayın gelirlerinde de düşüş yaşadığını görmekteyiz. Yayın gelirlerini arttıran altı kulüp için önemli etkenlerden biri, 2019-20 sezonu kapsamında Haziran ayından sonra oynadıkları ertelenen maçlarına ilişkin gelirlerdi. Ayrıca Inter, Atletico Madrid ve Machester City Avrupa kupalarında oynadıkları maçlar sayesinde de gelirlerinde ciddi oranda artış sağladılar. Covid-19 nedeniyle ligleri yarıda kesilen Lille ve Ajax ise önemli gelir kayıplarına uğradılar.
Ticari gelirlerdeki artış, önceki sezonun ertelenen maçlarına ilişkin ertelenen alacakların tahsilinden kaynaklanıyor. Uzun bir aradan sonra lig şampiyonluğunu kazanan Sporting, Atletico Madrid ve Lille ise, mevcut sözleşme koşullarını daha iyileştirip taraftar tüketici nezdinde ilgi artışı sağlayabildiler. İyileştirilmiş ticari sözleşmeler ve on-line satışlardaki olumlu performans bu kulüpleri, diğer kulüplerden pozitif ayrıştırdı.
Pandemi koşulları nedeniyle belli gelir kalemlerinde düşüş yaşanmasının yanında, faaliyet giderleri ve oyuncu ücret maliyetlerinde herhangi bir düşüşün sağlanamaması, Bundesliga şampiyonu dışındaki diğer yedi şampiyonun ciddi zararlar yapmalarına neden oldu. Inter 245.6 milyon Euro'luk ve Atletico Madrid te 111.7 milyon Euro'luk zararlarla, şampiyonlar arasında en yüksek kaybı yaşayan takımlar oldular. Ancak, yine de Katalan dev Barcelona'nın 2020-21 sezonunda yaşadığı 481.3 milyon Euro tutarındaki tarihi rekor zarardan çok uzaklar. Süper Lig Şampiyonu Beşiktaş 44.4 milyon Euro net zarar kaydetmesine karşın, zararını en çok azaltan tek şampiyon oldu. Manchester City henüz rakamlarının tamamını açıklamadığı için kârlılık değerlendirmesine alınmamıştır.
Finansal olarak aralıksız 29 yıl kâr etmeyi başarabilen Bavyera kulübü Bayern Münch'in, futbol sahasındaki rekabet gücü ile finansal sürdürülebilirlik arasında kurduğu denge ile, Avrupa spor tarihinin en iyi yönetim modellerinden birini temsil ettiği açıkça görülüyor.
Covid-19 pandemisi, sekiz şampiyon kulübün gelirlerinde yaklaşık yarım milyar Euro net kayba neden oldu. Her ne kadar stadyumların yeniden açılması ve yakın zamanda imzalanan bazı büyük ticari anlaşmalar, gelecek için bir umut ışığı olsa da, pandemi finansal sürdürülebilirlik sorunlarını daha da artırdı. Kulüplerin mali yapılarını daha kırılgan bir hale getirdi. Bu süreçte kulüplerin gelirlerinde daralma yaşanırken, maliyetlerin düşürülememesi (hatta artış göstermesi), kulüplerin finansal sorunlarını daha da derinleştirdi. Kulüplerin nakit fon ihtiyaçlarını artırdı. Kulüp borçlanmaları ve buna bağlı zararlar arttı. Bu olumsuzluk ve ilave para gereksinimi, geçen sene anımsanacağı üzere Avrupa Süper Ligi oluşumuna da zemin hazırlamıştı. Şimdilik bu oluşum yarıda bırakılmış olsa da, Avrupa kulüp futbolunda ekonomik, finansal ve yönetsel temelli, başta transfer sistemi olmak üzere, liglerin maç takvimleri, maliyet kontrol önlemleri, yeniden yapılanma gereksinimleri gibi temel sıkıntılar ve bunlara ilişkin kaygılar devam ediyor.
KPMG Küresel Spor Başkanı Andrea Sartori'nin raporda belirttiği önemli sorunlar, Avrupa futbolunun geleceği açısından ciddi bir öneme sahip görünüyor. Büyük çoğunluğu ABD, Orta Doğu, Asya ve Rusya kökenli olan zengin yatırımcıların bu kulüplere yaptığı yatırımları her geçen gün artırıyor. Finansal darboğazda olan kulüpler de, ne yazık ki, bu fonlara satılmak durumunda kalıyor. Avrupa kulüp futbolunun harcamalarındaki ölçüsüzlük (özellikle oyuncu ve teknik adam harcamaları), kulüplerin finansal yetersizliklerini artırmış durumda. İşin kötüsü pandeminin Avrupa kulüp futbolu üzerindeki etkileri bir süre daha devam edecekmiş gibi görünüyor.
[1] KPMG, The European Champions Report 2022, January 2022..
[2]https://www.mancity.com/news/club/annual-report-2022-63777590
[3]https://home.kpmg/hu/en/home/insights/2022/01/the-european-champions-report-2022.html adresinde yer alan rapordaki verilerden oluşturulmuştur.
[4] KPMG, The European Champions Report 2022, January 2022.
