2018/19 Şampiyonlar Ligi’nde 2.hafta maçları da tamamlandı. Şampiyonlar Ligi’nde bu sezon ülkemizi Galatasaray temsil ediyor. Oynadığı ilk 2 maçında bir galibiyet ve bir mağlubiyet aldı.
Geçen haftalarda Galatasaray Başkanı Mustafa Cengiz, kulübün Şampiyonlar Ligi’nden bu sene 55 Milyon Euro’ya yakın bir gelir elde edeceklerini beyan etti. Mustafa Cengiz yaptığı açıklamayla: “Galatasaray’ın Şampiyonlar Ligi’nde sonuncu bile olsa, 40 Milyon Euro kazanacağını, ayrıca Türkiye’den giden tek takım olduğu için ilave 10 Milyon Euro daha alacağını ve toplam gelirin 55 Milyon Euro’ya ulaşacağını” ifade etmişti.[1]
“Galatasaray başkanının açıklamasına açıklama” başlığıyla twitter’da konuya ilişkin görüş ve değerlendirmelerimi izleyicilerimle paylaşmış ve Galatasaray’ın sonuncu bile olsa, bu tutarda bir parayı kazanmasının mümkün olmadığını, aksine bir önceki sezon çok iyi performans sergileyen Beşiktaş’ın topladığı puanın ve performansın üzerine çıkması halinde, en iyi senaryo ile kulübün kazanacağı paranın bu tutara yaklaşabileceğini belirtmiştim.
Birazdan aşağıda detaylıca açıklayacağım konuyu kısaca ifade etmek istersem: UEFA 2018/19 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde parasal ödül dağıtım koşullarını değiştirdi. Bu değişikliğe göre kulüpler için önemli bir gelir kalemi olan Pazarlama Havuz gelirlerinin payı azaltılarak, bu sezon Takım Katsayısı Reytingi’ne göre yeni bir dağıtım kriteri uygulamaya alındı. Bu değişiklik maalesef Galatasaray ve benzeri çevre liglerin (periferi ligler) takımlarının aleyhine bir gelişme olacağı için, bu liglerden gelen takımların Şampiyonlar Ligi’nde çok para kazanabilmeleri neredeyse hayal oldu.
İşte biz Galatasaray özelinde, bu değişikliği irdelemeye çalışacağız.
Galatasaray Şampiyonlar Ligi 2018/19 sezonunda, bir önceki sezon Beşiktaş’ın performansının üzerine çıksa bile, UEFA’nın yeni parasal ödül dağıtımındaki değişiklik ile bu sezondan itibaren “Team Coefficient Ranking” kriterini uygulamaya almasıyla, Şampiyonlar Ligi’nden kulübün elde edeceği olası gelirin düşeceğini ifade etmiştim. Yaptığım hesaplamalara göre, (en iyimser senaryoyla) Galatasaray bu sezon grupta en fazla puanı toplayarak, gruptan lider çıkıp son 16’ya kalsa bile ulaşacağı parasal gelir maksimum 55.8 Milyon Euro civarında olacak. En düşük performansta ise kulübün kazanacağı para 32,8 Milyon Euro’yu geçmez.
Bu nasıl mı olacak? Gelin birlikte analiz edelim.
Galatasaray grupta sergileyeceği en kötü performansı, yani şu andaki performansını (1 galibiyeti bulunuyor) baz aldığımızda, buna göre olası kulüp gelirini hesaplamaya çalışalım. 15.2 Milyon Euro katılım ücreti + Havuz geliri 5 Milyon Euro civarında[2] + Katsayı sıralaması 7,8 Milyon Euro + 2.7 Milyon Euro Performans Tutarı (1 Galibiyet) olmak üzere toplamda 30,7 Milyon Euro alır.
Bu durumda, Galatasaray başkanının açıklamasının “Galatasaray sonuncu olsa bile”, Galatasaray’ın kazanacağı para 55 Milyon Euro’ya ulaşmıyor. Galatasaray, Şampiyonlar Ligi’nde Beşiktaş’ın 2017/18 sezonunda gerçekleştirdiği performansın üzerinde bir performans sergilerse başkanın dediği parayı alma olasılığı mümkün, aksi taktirde zor görünüyor.
UEFA 2018/19 sezonunda Şampiyonlar Ligi’nde parasal ödül dağıtımında değişikliğe giderek, yüzde otuzluk payıyla kulüplere önemli gelir kalemi oluşturan Pazarlama Havuz Gelirlerinin payını yüzde onbeşe indirip kulüpler için yeni bir gelir kalemi oluşturdu. Bu değişikliğe göre, kulüplerin son on yıllık takım katsayısını baz alınarak oluşturulan reytinge göre kulüplere parasal ödül dağıtımı gerçekleştirilecek. Bu gelir kaleminin, toplam kulüplere dağıtılacak parasal ödül havuzu içindeki payı yüzde otuz ve dağıtılacak tutar 585 Milyon Euro olacak.
Bu uygulamayla, UEFA en yüksek puandan en düşük puana katılımcı takımların sıralamasını yapacak. Şampiyonlar Ligi’ne katılan 32 kulüp sahip oldukları puana göre en yüksekten en düşüğe sıralanacak ve oluşan sıralamaya göre her bir sıra için pay belirlemesi yapılacak. Bu kapsamda, 1.sıradaki takımın 32 payı olurken, son sıradaki (yani 32. sıradaki) Takımın payı 1 pay olacak. Bu payların her biri UEFA’nın bu sezon için belirlediği 1.108 bin Euro ile çarpılacak ve bu şekilde takımlara reytinglerine göre dağıtılacak para belirlenmiş olacak.
Bu sıralamayı yaptığımızda, 162.000 takım puanına sahip Real Madrid ilk sırada yer aldığı için 32 paya sahip olurken, ikinci en yüksek puana sahip Atletico Madrid 31 paya, 3. Sıradaki Bayern Münih 30 paya sahip olacak. Buna göre sıralama birer puan azaltılarak 32.sıradaki takıma kadar gidildiğinde, 32.sıradaki takımın (AEK) 1 payı olduğu görülüyor. Temsilcimiz Galatasaray ise sondan yedinci sırada olduğu için 7 paya sahip. [3]
Pay başına her kulübe 1.108.000 Euro gelir dağıtılacak. Buna göre 32 paya sahip Real Madrid ‘’Takım Katsayısı Reytingi’’ne göre (32 Pay) *(1.108.000 Euro) = 35.456.000 Euro Reyting Sıralama Geliri elde ederken, temsilcimiz Galatasaray ise yedi hisseye sahip olduğu için (7 pay) *(1.108.000 Euro) = 7.756.000 Euro ‘’Takım Katsayısı Reyting Geliri’’ne ulaşmış olacak. Galatasaray Belçika ekibi Club Brugge ile aynı puana sahip olmasına karşın, Belçika’nın UEFA ülke puanı Türkiye’den daha yüksek olduğundan, Belçika ekibi 25.sırada (8 pay), Galatasaray 26.sırada (7 Pay) yer alıyor.
(Tablo:1) Takım katsayısına göre reyting geliri
Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, takımların sahip oldukları paylar ile hisse başına UEFA tarafından belirlenen 1.108bin Euro katsayısı ile çarpılarak, her takıma dağıtılacak parasal ödül belli olacak.
Buna göre kulüplere dağıtılacak toplam tutarı ise şu şekilde hesaplayabiliriz. [(32*1.108.000€)+(31*1.108.000€)+...+(2*1.108.000)+(1*1.108.000)=585.000.000 Euro] olacaktır. [4]
UEFA Şampiyonlar Ligi gelirlerinin kulüplere dağıtımındaki 585 Milyon Euro’luk gelir kaleminde “Coeffient Ranking” uygulaması kesinlikle büyük takımların lehine bir uygulama gibi görünüyor. Bu uygulamanın neden 10 yılı kapsadığının bir açıklaması UEFA tarafından da açıklanmış değil.
Bu uygulamanın getiriliş mantığını iyi irdelemek lazım.
Pazarlama Havuz gelirlerinin 585 Milyon Euro’dan, 292 Milyon Euro’ya düşürülmesiyle, Çevre Liglerin takımlarına daha az parasal ödül aktarılmış olacak. Nitekim, yukarıdaki tabloya göre merkez liglerin kulüplerine aktarılan tutar, Takım Katsayısı Reyting gelirinin %71,4’lük kısmına karşılık geliyor. Yani, 585 Milyon Euroluk gelirin 417.716.000 Euro’su Merkez Liglere gidiyor.
Ayrıca, on yıllık birikimli takım katsayısının bu gelirin dağıtımına baz alınması Merkez Liglere haksız rekabet üstünlüğü sağlıyor. Zaten, merkez Ligler’i oluşturan İngiliz Premier Lig, Alman Bundesliga, İspanyol La Liga, İtalyan Serie-A ve Fransız Lig1’e UEFA bu turnuva formatıyla rekabet üstünlüğü sağlıyor. Bu uygulama, bu ligler arasındaki haksız rekabeti daha da artıracağından, Çevre Lig takım performanslarının, Merkez Lig takımlarının performanslarını yakalamasına olanak vermediğinden, süreç içinde bu ligler arasındaki sportif ve mali farklar daha da açılmaya devam edecektir. Bu olumsuz durum sonuçta, Çevre Lig takımlarının her zaman bu gelir kaleminden daha az pay almalarına neden olacaktır.
Bu uygulamayla ilk sırada yer alan Real Madrid, fazladan 17.5 Milyon Euro daha ekstra gelir elde etmiş olacaktır.
İlerleyen yıllarda bu gelir kaleminde UEFA katsayı arttırdıkça, büyük takımların kazançları da daha çok artacaktır. Oysa, Pazarlama Havuz Gelirlerinin dağıtımında lokal yayıncının havuza katılım payı oranında para dağıtılıyordu. Pazarlama Havuz Gelirleri’ne katılım payı değişmedikçe, kulüplere dağıtılacak tutarda da bir değişiklik olmuyor, aksine havuza katılım payı arttıkça, ilgili ülkenin takımı havuzdan artışa paralel pay alıyordu.
Belki, bu uygulamada UEFA, katsayıyı daha düşük tutarak, süreyi beş yılla sınırlayıp katılım payını arttırması daha adil olur. Bu gelir kaleminin toplam gelir içindeki payının azaltılması rekabeti daha dengeli hale getirir.
[2] Makaleyi kaleme aldığımız tarih itibariyle Türkiye’de Şampiyonlar Ligi’ni Bein Sport yayınlamaya başladı. Ancak, yayın havuzuna katılım payı kamuoyu ile paylaşılmadığı için geçen seneki dağıtılan tutardan hareketle, bu seneki dağıtım oranları baz alınarak, bu tutar tahmini dikkate alınmıştır.
[4] UEFA bu gelir kalemiyle 585 Milyon Euro dağıtacağını belirtmekle beraber, yaptığımız hesaplamada bu tutar 585.024.000 Euro olarak çıkmaktadır. Yani, UEFA’nın belirlemiş olduğu tutar ile 1.108.000 Euro birim katsayısı üzerinden yaptığımız hesaplamada 24 Milyon Euro fark çıkmaktadır.
