Küresel Barış Endeksi (Global Peace Index), Ekonomi ve Barış Enstitüsü (The Institute for Economics and Peace) tarafından son sekiz yıldır yayımlanan bir endeks.
Endeks, 23 niteliksel ve niceliksel göstergeye göre ülkelerin barış düzeyini ölçüyor.
Sitesindeki tanıtım broşürüne göre Ekonomi ve Barış Enstitüsü; New York, Meksiko ve Sydney’de ofisleri olan; bağımsız, kâr amacı gütmeyen ve herhangi bir siyasi partiyle bağlantısı olmayan bir kuruluş. Amacı; barışı ölçmek ve analiz etmek üzere geliştirdiği metrikler sayesinde ekonomik değerinin idrak edilmesini sağlayarak barışın önemine dikkat çekmek olan bir düşünce kuruluşu.
Enstitü, dünyanın en etkili 15 düşünce kuruluşu arasında gösteriliyor.
Endeks, barış düzeyini beş kategoriye ayırıyor. Bunlar “çok yüksek”, “yüksek”, “orta”, “düşük” ve “çok düşük.”
The Economist, OECD, Dünya Bankası ve BM tarafından da kullanılan endeks 162 ülkeyi (dünya nüfusunun yüzde 99.6’sını) kapsıyor ve ülkeleri 9 bölge altında sınıflandırıyor. Ülke olarak biz Avrupa bölgesindeyiz.
Endeks içinde üç temel tema var. Bunlar 1) “Toplumda emniyet (safety) ve güvenlik (security) düzeyi”, 2) “Dâhili ve harici çatışma (conflict) boyutu” ve 3) “Askerileşme (militarisation) derecesi.”
Türkiye 162 ülke arasında 135. sırada
2015 Küresel Barış Endeksi’ndeki* temel bulgular özetle şöyle:
- Son sekiz yıl içinde dünyada savaş, şiddet ve terör olaylarında az da olsa bir artış var.
- Bu süre içinde endekse dâhil 86 ülkenin notunda kötüleşme, 76 ülke notunda iyileşme olmuş.
- Dünyanın en barışçıl ülkesi İzlanda.
- İzlanda’yı Danimarka, Avusturya, Yeni Zelanda, İsviçre, Finlandiya, Kanada, Japonya, Avustralya ve Çek Cumhuriyeti izliyor.
- İlk 25 ülkesi arasında hiç Müslüman ülke yok.
- Ülke olarak biz 162 ülke arasında 135. sıradayız.
- Bir önceki yıla göre 7 sıra aşağıya gerilemişiz.
- Dünyanın en barışçıl bölgesi Avrupa.
- 36 ülkeyi içeren Avrupa bölgesi sıralamasında barış düzeyi en düşük olan ülke biziz.
- Notu düşen, yani 2008 yılına göre daha fazla şiddetin yaşandığı 78 ülke arasında - biz de varız.
- Kategori olarak notumuz “düşük barış” düzeyi kategorisinde.
- Şiddetin ülkemize 2014 yılı maliyeti 90 milyar dolar.
- Malezya (28), Katar (30), Kuveyt (33), Endonezya (46), Umman (74), Tunus (75), Fas (86), Suudi Arabistan (95), Cezayir (104), Türkmenistan (106) ve Bahreyn (107), bize göre şiddetin daha az yaşandığı, yani daha barışçıl Müslüman ülkeler.
- Listenin son üç ülkesi Afganistan (160), Irak (161) ve Suriye (162).**
- Sınır komşularımızdan sadece Irak, Suriye ve İran’ın notu bizden kötü. Diğer kara sınır komşularımız olan Bulgaristan 32, Yunanistan 61, Gürcistan 72 ve Ermenistan 91. sıradalar.
- Dünyada barış düzeyinin en az olduğu bölge; yani toplumda emniyet ve güvenliğin en düşük düzeyde olduğu, dâhili ve harici çatışmanın en fazla olduğu ve askerileşme derecesinin en fazla arttığı bölge, Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA) bölgesi.
- Rapora göre Suriye’de 2014 yılında çatışma kaynaklı can kaybı sayısı 71 bin 667, yerinden olmuş toplam insan sayısı 9 milyon 550 bin 265, başka ülkelere sığınan insan sayısı (mülteci) 3 milyon 29 bin 465, ülkede yaşanan şiddetin maliyeti 56 milyar 736 milyon 469 bin 736 dolar. Bu rakam Suriye milli gelirinin yüzde 42’sidir.
- Rapora göre dünyanın en fazla şiddet içeren (violent) ve notu geçen seneye göre en sert biçimde düşen bölgesi de MENA.
- Libya, Yemen, Irak ve Suriye’de yaşanan şiddet ve terör olayları nedeniyle bölge notunda yüzde 11’e yakın kötüleşme olmuş.
- Rapordan aynen çeviriyorum: “Sünni cihadist grup IŞİD’in artan bölgesel etkisi, bunun arkasındaki önemli bir etkendir.”
- 2014 yılında barıştan uzaklaşmanın; yani savaş, terör ve şiddetin küresel ekonomiye olan tahmini maliyeti 14.3 trilyon dolar!
- Bu rakam dünya hasılasının yüzde 13.4’üne tekabül ediyor. 14.3 trilyon dolar Brezilya, Kanada, Fransa, Almanya, İspanya ve Birleşik Krallık milli gelirlerinin toplamına eşit!
Rapor, şiddeti ve savaşı çarpıcı bilgilerle coğrafyada işaretliyor. Peki barış nerede? Yannis Ritsos der ki Barış adlı şiirinde: Kardeşler, uzatın ellerinizi. Barış budur işte.
___________________________________________
** Küresel Terörizm Endeksi’nde ilk beş Irak, Afganistan, Pakistan, Nijerya, Suriye. Biz 124 ülke arasında 17. sıradayız.
