Avukatlardan ‘deprem belleği’: Enkazlardan toplanan veriler davalarda delil olacak

Sibel Yükler

Deprem gölgesinde haritalandırma yapan avukatlar, her gün yüzlerce enkaz veya hasarlı binada tespit ettikleri verileri TBB hafızasında topluyor. Bu veriler, açılacak davalarda delil olarak sunulacak.

Şubat ayı depremlerinden sonra binasına girilemeyen Hatay Adliyesi’nin hemen yanında hummalı bir çalışma var. Türkiye Barolar Birliği (TBB) Deprem Koordinasyon Merkezi Hatay birimi hem depremzedeleri hukuki destek sunuyor hem de delil çalışmalarına katılıyor. Birim içindeki Hatay Barosu konteyneri, depremzedelerin açacağı davalara ilişkin başvuruların ve suç duyurusu işlemlerinin yanı sıra, veraset ilanı ve anne, babası hayatını kaybetmiş çocuklar için vasilik başvuruları gibi işlemleri yürütüyor.

TBB Deprem Koordinasyon Hatay biriminin delil tespitine dair bölgede yürüttüğü çalışmalar ise iki gruptan oluşuyor. Koordinasyon merkezinde her sabah bir ekip, savcı ve üç bilirkişiden oluşan heyete katılıyor. Bu çalışmada ölüm olan ya da olması muhtemel enkazlardan karot örnekleri alınıyor, tutanağın bir sureti üst yazıyla TTB’ye gönderiliyor. Diğer ekip ise kamu binaları da dahil olmak üzere enkazların veya hasarlı binaların olduğu bölgelere giderek delil tespiti için veri topluyor.

Haritalandırma üzerinden “deprem hafızası” oluşturuldu

Toplanan her veri, ilerleyen dönemlerde açılacak ceza, tazminat ve idare davalarına delil olarak sunulabilecek. T24’e konuşan Türkiye Barolar Birliği Avukat Hakları Merkezi Genel Sekreteri İbrahim Burak Eskici’ye göre, bütün bu çalışmalar “deprem hafızası” oluşturmaya yönelik:

“Bu birimler bütün deprem bölgesinde kuruldu. Tam bir ay önce bütün barolar, TBB’nin yazısı üzerine isim bildirdi. Bildirilen gönüllü avukatlar alanlara yönlendirildi. Birinci ekip karot örneklerinin alındığı savcılık çalışmasına gidiyor. Bu çalışmalarda geriye dönük teyit tespiti de yapılarak karşılaştırmalar yapılıyor. Avukatlar buradaki notları, raporları ve tutanağın bir suretini alıp üst yazıyla birlikte TBB’ye veriyorlar. Böylece bir deprem hafızamız oluşuyor. Tabii bu çalışmalar gizlilik kararı olmayan dosyalar için geçerli, gizlilik kararı olanlarda ise biz kendi raporlarımızı oluşturuyoruz. Bunun haricinde şehrin farklı alanlarında hukuk destek merkezlerimiz mevcut. Buralarda günlük 350-400 depremzedeye hukuki destek verilmektedir.”

Dava açacak vatandaş, delil için veri talep edebilecek

İkinci ekip ise yaptıkları haritalandırma çalışmasına göre önceden belirledikleri mahallelere giderek çalışma yapılmayan enkazlara ve hasarlı binalara ilişkin delil verisi topluyor. Bunun için “TBB Enkaz Radarı” uygulaması kullanılıyor. Uygulama vatandaşa da açık. Günde ortalama 150 binanın verileri, fotoğraf ve videolarıyla TBB’nin hafızasında toplanıyor.

Eskici’ye göre, TBB’nin uygulama üzerinden yürüttüğü bu çalışma, deprem hafızasının en önemli ayaklarından biri. Aynı zamanda depremzedeler de açacakları davalar için ihtiyaç duydukları takdirde Barolar Birliği’nden bu verileri isteyebilecek:

“Bu alan ve enkaz pratiği bize ne sunuyorsa onu delil olarak görebiliriz. Her veri, ilerleyen dönemlerde suç duyuruları ve açılacak davalarda vatandaş için sunabileceği delil anlamına geliyor. Enkaz Radarı uygulaması ile deprem belleği oluşuyor. Bütün deprem bölgelerindeki enkazların çoğunu bu hafızada topladık ve Türkiye Barolar Birliği’nde tutmaya başladık. Sahaya indiğinizde bunun ne kadar işe yarar bir faaliyet olduğunu görüyorsunuz. Avukatlar büyük bir özveriyle bu çalışmaları yürütüyor.”

100 ölümlü binada nervürsüz demir, başka bir binada yığma tuğla

T24, Kocaeli Barosu’ndan gönüllü gelerek Hatay’daki çalışmaya katılan avukatlar Nesrin Aktaş, Ensar Baturman, Selman Gürpınar, Tugay Östürk ve Ebru Gökçe’nin, Antakya’nın Zenginler, Güllü Bahçe, Kışla Saray gibi mahallelerindeki enkaz delil tespit çalışmasını yerinde izledi. Avukatların veri toplarken karşılaştıkları ihmâller ise yıkımın boyutunu ortaya koydu.

Güllübahçe Mahallesi Kurtuluş Caddesi’nde yığma tuğlanın üzerine ahşap yapı çıkılan bir binanın olduğu gibi çöktüğü görüldü. Enkazında ise yalnızca birkaç ince demir bulundu. Kışla Saray Mahallesinde, depremden önce yıkılması beklenen eski bir binanın kolonlarında tespit edilen demirlerin tamamı da nervürsüz olarak kaydedildi. 100 insanın hayatını kaybettiği bu binanın kolon harçlarında taşlar kullanıldığı tespit edildi. Avukatlar, topladıkları delil verilerini, fotoğraf ve videolarıyla birlikte uygulamaya yükleyerek TTB’nin delil havuzuna gönderdi.