Sosyal medya ortaya çıkalı, herkes yeni taktikler öğrendi, "sahte takipçi", "sahte tıklama", "sahte beğeni" gibi. Bunlar fiziksel dünyada zaten var olan şeylerdi ama daha küçük bir çevrede kalıyordu. Sosyal medya sayesinde herkes bunları kullanabilir, satın alabilir ya da satabilir hale geldi. Yani "beğeninin güç yarattığı" konusunda farkındalık arttı.
Son örneğini iki gün önce Katar'daki 2022 Dünya Futbol Şampiyonası için yazdık. Katarlıların TikTok'ta video yayınlasın diye Pakistanlı dansçı ve aktörleri kiraladıkları iddiaları var. Üstüne, ülkeye gelen futbol fanatiklerine para ödedikleri de söyleniyor.
Bunların söylememizin nedeni, 14 milyonluk bir satış talebini okumuş olmamız. Birkaç gündür ABD'de, Taylor Swift'in 2023 baharında çıkacağı konser turnesi konuşuluyor. Çünkü konser turnesinin kısa sürede 900 stadyumu dolduracak düzeyde talep aldığı iddiası var. Ticketmaster isimli online bilet satış sitesi, önce çöktü, sonra kapasite nedeniyle satışları durdurdu.
Enteresan olan turnenin hemen çok detaylı bir Wikipedia sayfasının açılmış olması. İçinde her türlü bilgi buluyorsunuz. Ama bu bilgiler biraz da propoganda (reklam) gibi. Öyle ki, Ticketmaster satışları henüz yeni durdurdu ama Wikipedia sayfasında bu bile hemen yerini almış.
52 günlük turneye 14 milyon bilet talebi
Wikipedia sayfasına bakılırsa, Swift'in yeni çıkan albümü çok ilgi görmüş ve 4 yıl sonra ilk defa turneye çıktığı için bu kadar talep almış. Öncesinde 2020'deki "Lover Fest" turnesi salgın nedeniyle iptal edilmiş. Şimdi yeni turnesinin cazibesi için kullanılan bir argüman bu.
52 gün sürecek olan "Eras" konser turnesinin kısa sürede 14 milyon talep aldığı raporlanıyor. Sadece salı günü 2 milyon bilet sattığı kaydedilen ve sunucularında yavaşlamalar ve çökme yaşayan Ticketmaster'ın bağlı olduğu "Live Nation" isimli şirketin CEO'su çökmenin nedenini 14 milyon talebe ve botlara bağlamış.
Bu arada fiyatları da söyleyelim: 49 dolardan 450 dolara, VIP paketleri 199 dolardan başlayıp 899 dolara kadar çıkarken, karaborsada bilet başına 800 dolar ile 20 bin dolar arasında değişen fiyatlar kaydedilmiş.
Yanı sıra Boston'da polisin bölgede mayıs ayında gerçekleşecek konser için bilet alacakları, sahte biletlere karşı uyardığı da görülüyor. Çünkü sahtekârların hemen harekete geçip "TicketFaster" diye bir site açtıkları görülmüş.
"Hiç yerimiz kalmadı, rezervasyon almıyoruz"
Zeytin Ağacı isimli yerli Netflix dizisinin bir sahnesinde, Seda Bakan'ın oynadığı karakter, müşterisi az olan bir restorana yardımcı olmak için sosyal medyada "Hiç yer kalmadı, rezervasyon almıyoruz" mesajı gönderir ve arkasından o gece restoran ağzına kadar dolar. Bir şeyin elde edilemez hale dönüşmesi, cazibesini arttırır.
Bunun örneklerini kardeşim Cenker Sarp da anlatıyor. Hayatını müzikle kazanan ve müziğe verdiği önemle kıymetli bir müzisyen olan Cenker'e şu soruyu sordum:
"Bu kadar bilet satılmasının nedeni nedir sence? Taylor Swift'in muhteşem bir sanatçı olması mı, epeydir fiziksel konserler olmadığından mı?"
Cevabı hayli ilginç:
"Mevcut sistemin getirdiği bir şey bu. Artık günümüzde önde olan müzik değil, başka düşünceler ya da para diyelim.
Taylor Swift kendi içinde tabii ki başarılı ve güzel bir sanatçı. Ama şu anda yaşayan ve aynı dönemi paylaşan, daha büyük sanatçılar sayabilirim. Bir şekilde bazıları seçiliyor ve öne sürülüyor. Bu arada da öne sürüleni en önde yapmak için her türlü olanak kullanılıyor."
Tabii bu sözler bana "Acaba bu kadar bilet gerçekten satıldı mı?" sorusunu sormayı güçlendiriyor. Çok güzel bir kadın, güzel sesi ve kendi özel şarkıları var. Zevkle dinliyoruz. Ama ekonomik sıkıntıların, işten çıkarmaların ortasında, bu kadar pahalı fiyatlarla, 14 milyon seyirciyi, hem de dijital müziğin bu kadar yaygınlaştığı günümüzde nasıl çekebiliyor acaba? Bunun sihri nedir?
Swift başarılı bir iş kadını
Swift'in başarılı bir kadın sanatçı olduğu kadar başarılı iş kadını olduğunu da belirtirken, Swift'in sanatçılık yönünün "yaratıcı" tarafına değinelim. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi'nden Bilişim ve Enformasyon Teknolojileri Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mutlu Binark'a konuyu sorduk:
"Taylor Swift albümlerinin master kopyalarını satın alması ve yeniden kayıt etmesi gibi başarılara da sahip. Böylece kendi üretiminin de sahibi olarak platformlar ile pazarlık gücüne sahip olabiliyor. Hayran ile sanatçının doğrudan etkileşimine de önem veren, bu etkileşimi gelir modeline dönüşteren bir sanatçı. Yani 'platform kapitalizmi'nin iş modelini erken dönemde kavramış bir sanatçı."
Swift'i 2015 yılında, müziklerini satmak için çok kısıtlı olanaklara sahip olan müzisyenlere kendi modellerini dayatan Apple Music ve Spotify'a kafa tutması ile tanıyoruz. Apple'a "gelir paylaşımı" modelini tanıtmak için bir süre ücretsiz yayın istemesi üzerine "Biz sizden bedava iPhone İstiyor muyuz?" diye sormuştu. Gelir paylaşımı modeli konusunda ise Spotify'a "Para kazanmayı beceremeyen startup" demişti.
Prof. Dr. Binark'ın değindiği gibi, Swift'in hayranları konusunda da bir çalışması var. Bugün bir çok futbol kulübün denediği "taraftar token" benzeri bir çalışması, 2017'de oluşturulan hayran programı çerçevesinde "doğrulanmış hayran" grubu var. "Taylor Nation LLC" isimli şirket adına bir hizmet şirketi bu sitedeki ticari hareketleri ve kıyafet, müzik vs gibi satışları yönetiyor.
Umarız, dijital müziğin yükseldiği, fiziksel müzik satışların ve konserlerin zayıfladığı global bir dünyada, Taylor Swift'in bilet satışları, sanat ve sanatçılar için "umut verici" bir dönemi işaret ediyordur. Bu nedenle satışları anlamaya çalışıyoruz.
