TV'nin entellektüel dizilerinden birisi olan Silikon Vadisi'ndeki [1] gıcık (nerd) ve de garip tiplere baktığınızda, anlamakta zorluk çekiyorsanız ya da "Big Bang Theory"deki Sheldon bencilliği ve narsistliği ile sizi şaşırtıyorsa[2], Google'un geçen hafta işten attığı James Damore'ye bir bakın.
Bu tiplerin sadece güldürmek amaçlı değil, yanısıra gerçek hayattan birilerini resmettiğini de anlayacaksınız. (Not: Bu arada Silikon Vadisi serisindeki kimliklerin kimden esinlendiğine dair bir yazıyı burayı tıklayarak okuyabilirsiniz)
Günümüzde Çin'den Almanya'ya ve tabi ki Türkiye'ye kadar tüm ülkelerin en çok özendiği bölge "Silikon Vadisi". Çünkü entellektüelliğin zirveye vardığı ve bir sürü teknolojinin yaratıldığı bir alan. Dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinin merkezlerini içeriyor. Ama acaba göründüğü kadar parlak mı? Karanlık bir yanı da var mı? Bu yazı dizimizde, Silikon Vadisi’ndeki insanları anlatacağız. Katillerden, cinsel tacizcilere, sansürcülere kadar -aniden gelen paranın ve başarının- şişirdiği egolarla hareket edenleri yazıp, Silikon Vadisinin diğer yüzünü göstermeye çalışacağız.
İlk olarak çok Silikon Vadisinde 4-5 yıldır üst perdeden tartışılan "Cinsiyetçilik" konusu. Bunun sadece ülkemizdeki eğitimsiz maço erkeklere özgü olduğunu sanıyorsanız, öyle olmadığını, entellektüelimsi erkeklerden de benzer düşünceler çıktığını, 2 hafta önce okuduğumuz bildirge ile gördük[3]. Kısaca hatırlatalım; James Damore isimli yazılım mühendisi, 2 hafta önce Google içinde yayılan "Google'ın İdeolojik Yankı Odası" başlığı ile 10 sayfalık bir bildirge yazmış ve teknoloji alanındaki liderlik pozisyonları için kadınlara eşit haklar (çeşitlilik) sağlamaya çalışmanın anlamsız olduğunu, kadınların zaten biyolojik olarak eksik olduğunu anlatan uzun uzun yorumlar yapmıştı [3][4].
Kısa bir şok dönemi, teknolojide çalışan kadınların protesto tweetleri ve kendisine Google yönetimi tarafından verilen resmi cevaplar arkasından Damore, “ileri düzeyde hastalıklı - yanlış kalıplarla oluşmuş fikirleri var” gerekçesi ile (bence de öyle) işten çıkarıldı [5].
(Not : Damore'nin yazdıklarının kısa özetini dipnot 4’den ya da İngilizce geniş bir özetini burayı tıklayarak okuyabilirsiniz.)
Tabi Damore Google’a karşı mahkemeye gitmiş durumda (hatta önceden gitmiş) ama fiziksel hayatta sorun yaşayacağı aşikar. Zaten kızgın olan teknoloji sektörü kadınları ayaklandı. Önce YouTube CEO'sundan bir makale okuduk [6]. Sonra bazı başka hareketler başladı. Mesela "Kız Gibi Kodlama" sitesinde, #WITBragDay (WIT=Women in Tech) hashtag'i bulunuyor.
Silikon Vadisindeki kadınlar aslında uzun süredir, eşit haklar için savaşıyorlar. Bu haklar, hem eşit işe eşit maaş, hem de liderlik pozisyonları anlamına geliyor. Çünkü aşağıdaki mesajlardan da göreceğiniz üzere, kadınların yaptığı pek çok önemli iş var. Bunların haklarını almak istiyorlar; İşte bakın Gmail'i yazan kişi bir kadın;
Every time you write email in Gmail, you are using my code. I wrote it 10+ years ago as my first"real" job, not replaced yet. #WITBragDay
— Julie Parent (@jewree) August 12, 2017ya da Netflix geliştiricisine bakın;
When u watch #Netflix: picture doesn't suck, & is actually awesome, because of the team I lead (& my code) #WITBragDay
— Anne Aaron (@AnneMargotAaron) August 12, 2017Ya da Başkan Obama'nın tejrar seçilmesi sırasındaki digital ekipten biri;
I helped re-elect the first Black president with the best digital development team ever #WITBragDay pic.twitter.com/GZ2TPmuoLn
— #blacklivesmatter (@heycheyennehey) August 11, 2017Daha çoğu için, burayı tıklayarak, "o kullandığınız uygulamanın kodunu ben yazdım" diyen kadınların tweetlerini görebilirsiniz
If you aren't looking at the #WITBragDay hashtag, you are missing out on so much pic.twitter.com/sGhYIYeV1q
— Taylor Barnett (@taylor_atx) August 11, 2017Bu arada günümüzün BlueTooth ve Wireless haberleşmesinin temelini düşünen ve patentin de halen sahibi olan güzel artist Hady Lamarr da unutulmamış. Kendisi hayatta olmadığı için onun yerine tweetlemişler. Hatırlatalım; Lamarr'ın buluşu zamanında --belki kadın ve/veya artist olduğu için-- ciddiye alınmamıştı bile. Buluşunun değeri 50 yıl sonra anlaşıldı [7].
Unfortunately #HedyLamarr is not here to brag, so we have to do it for her! #WITBragDay pic.twitter.com/jlQvUce692
— Nolene Dougan (@NoleneDougan) August 12, 2017
Ama bütün bu tepkiler zaten yeni de değil. Son 3-5 yıldır kadınların tepkileri yüksek. Mesela 2 yıl önceki bir başka kampanya "Kadın olarak Bir mühendise benziyorum" başlığı altında yapılmıştı [8].
Bütün bu "Gmail'i ben yazdım", "Netflix'i benim ekibim yazdı", "Obama'yı seçtiren digital ekipteydim" türü tepki tweetlerinin ötesine bakalım. Acaba kadınlar Silikon Vadisinde hakettikleri pozisyonları, maaşları ve davranışları alabiliyorlar mı? Aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere, bütün teknoloji devlerinde, teknoloji işindeki kadın sayısı, lider pozisyonundaki sayı ya da genel toplam içindeki pay hep % 50'nin altında. Hatta bazı yerlerde çok çok altında.
Google ve Microsoft entellektüelliği yüksek firmalar olsa da, görüldüğü gibi cinsiyetçilik anlamında çok kötü durumdalar. Google'ın teknik ekibindeki mühendislerin sadece% 19'u kadın, Apple'da % 23 veEbay ve Pay Pal'da % 24. Eşitsizlik yönetim kademelerinde daha belirgin ama Yönetim Kurullarında uçurum haline dönüşüyor. #WITBragDay'da, cinsiyete ve biyolojiye dayalı önyargılar hakkında tweetler kadar dikkat edilen bir husus da, cinsiyetler arasındaki bölünmeyi arttırıcı mesajların verilememesiydi. Yani teknolojinin cinsiyete bakılmaksızın eşitlikçi bir alan olduğunu hatırlatan tweetler atılıyor. Bunlardan bir kaç örnek daha verelim;
Over 100 million people have used code I wrote. Me and 5 guys made sure @BlackBerry was secure in 2004. I am on 20+ patents. #WITBragDay
— Dinah Davis (@Dinah_Davis) August 11, 2017Women. Never apologize for being smart or trying new things. As a 19 year old I fixed USAF fighter jets. #WITBragDay pic.twitter.com/7J1q3tlwkR
— Barbara Ali (@alibarbaraUS) August 12, 2017You know how Google Search is more reliable than your internet connection? I do that. I'm oncall for Search. #WITBragDay
— Stephanie Van Dyk (@sevandyk) August 11, 2017Not: Bu Silikon Vadisi; İçi Seni Yakar, DIşı Beni yazı dizisinin ilk bölümüdür. Herkesin özendiği Silikon Vadisinin kötü çocuklarını yazmaya gelecek hafta MacAfee ile devam edeceğiz.
[1] Silicon Valley
[3] Google'da Kadınlara Aldırmayın 'İdeolojik Ayrımcılık'a Önem Verin Bildirgesi Tepki Yarattı
[4] Cinsiyetçi Google Çalışanını Eleştiren de Var, Kutlayan da...
[5] YVeee.... Cinsiyetçi Google Çalışanı James Damore İşten Atıldı
[6] YouTube'ün CEO'su Wojcicki, Erkek-Kadın Olayına Bir Makale ile Cevap Verdi
[7] Hedy Lamarr: Hollywood güzeli bir mucit! [8] Kadın Mühendisler Twitter Üzerinden Birleştiler; #iLookLikeAnEngineer