Daha önce de yazmıştım.Yıl 1994, Çiller Başbakan.Türkiye derin bir ekonomik kriz içinde kıvranıyor. Sabah gazetesindeyim.Bir gün Sakıp Sabancı'nın kapısını çalmıştık, gidiş nereye diye görüşlerini dinlemek için...Rahmetli Sakıp Ağa, o muzip sevimli halleriyle demişti ki:
Ağalar, gökdelenin tepesinden düştük, tepetaklak iniyoruz ama daha yere vurmadık. Onun için henüz başımıza gelenin farkında değiliz.
NYTimes'ın köşe yazarı Thomas Friedman da kriz zamanlarına dair benzer bir şey yazmıştı:
Bir an 80 katlı bir gökdelenintepesinden aşağı düştüğünü farz et. Öyleolabilir ki, 79 katı geçinceye kadar uçtuğunu bile sanabilirsin.
Sevgili Sakıp Bey bugün hayatta olsaydı, ne derdi bilemem.Şimdilerde biz yine bu durumdayız, gökdelenden düştük.Henüz dibe vurmadık! Daha kötüsünü görmedik.Dün iktisatçı, bankacı bazı dostlarla uzun uzun sohbet ettim, özeti aşağıda.
- - Nisan ayında ihracat yüzde 41, ithalatyüzde 28 azaldı.- Turizm çok büyük darbe yedi.- İthalat daha da hızlı düşecek. - Daha tehlikelisi cari açık da büyümeye devam edecek..- Ekonomi küçülüyor. - Son 30-40 yılın en sert küçülmesini yaşıyoruz.- Üretim yok gibi...- Birinci çeyrekte büyüme yüksek çıkar ama ikinci çeyrekte çöküş yaşanır. - Eksi 9 küçülür ekonomi...- 2009 krizinden daha sert bir küçülme...- Döviz rezervleri de ekside... - Dış borçlar çok yüksek...- Döviz rezervlerimizi yiyoruz, doları tutacağız diye...- Bu oyunla nereye kadar tutabiliriz doları? - Bilemedin bir, bir buçuk ay daha...- Turizm sıfırlandı.- Abuk sabuk nedenlerle tutmaya çalışıyorlar doları...- Zaman kazanmak istiyorlar.- Dolar 7.5, 8 olur.- Kısacası, durum keleğe gidiyor.- Hayır, kelek ötesi... - Göstergeler gittikçe kötüleşiyor.- Artık ülkeler kendi içlerine kapanacak.- Küreselleşmeden geri dönüş yaşamakta, küreselleşme karşıtlarının eli güçleniyor.- Dış ticaret küçülecek. - Bu anti-küreselleşme bizim gibi ülkeleri daha kötü etkileyecek, ihracat azalacak, malımızı satamayacağız.- Ama yazın bir kenara: Daha bir şey görmedik.- Büyük iflaslar yaşanacak.- Bankalar kredi verse, ekonomi büyür sanıyorlarla hâlâ... Oysa krediler şirket kurtarmada kullanılacak.- Bugüne kadar gerçek sorunları halının altına süpürerek idare ettik, bundan sonra mümkün değil.- Gerçekler asıl Koronavirüs kontrol altına alındığı zaman hissedilmeye, görülmeye başlayacak. - Çünkü cep meselesi asıl o zaman kendini belli edecek.- Üç dört milyon insanın geliri sıfırlandığı zaman büyük vaveyla kopacak.- Aileleriyle birlikte 12-13 milyon insan, çoluk çocuk ne yapacak? Çarklar dönmeyince nasıl geçinecekler?- Pazarda file dolmayınca, mutfakta tencere kaynamayınca ne olacak?..- Tam bir kabus!- Korkunç bir yoksullaşma bekliyor Türkiye'yi...- Evet, ekonomi durunca, turizm çökünce, milyonlarca insanın geliri sıfırlanınca ne olacak?- Mart'ı, Nisan'ı idare eden milyonlarca aile, gelir sıfırlanıp kıyıda köşedeki para da bitince ne yapacak?- Esas büyük sorun bu...- Damat Bey'in inandırıcılığı,güvenilirliği mi, sıfır!- Yabancı yatırımcılarla bir toplantı yapacakmış ama soru-cevap faslı olmaksızın...- Şaka yapıyorsun, bu kadarı olmaz herhalde. - Ekonomi yönetimi ehil ellerde değil. - Kısacası, karanlıktayız ama daha kötüsünü henüz görmedik.- Koronavirüs sonrası, yalnız Türkiye'yi değil bütün dünyayı çok büyük bir ekonomik ve sosyal çöküntü bekliyor.- Bu çöküntünün siyasal sonuçları ne olur, sorusunun yanıtına gelince, henüz belli değil.- Allah herkese kolaylık versin.
