İçişleri Bakanlığı'nın son kararnameleri bize ne anlatıyor?

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve ekibi, geçen hafta sonu aynı gece üç ayrı kararnameyi Cumhurbaşkanlığı'ndan çıkarmayı başardı. 

Uzun süredir üzerinde çalışmaların yürütüldüğü vali yardımcıları ve kaymakamları kapsayan mülki idare yaz kararnamesinin yanı sıra yine olağan biçimde Jandarma Genel Komutanlığı'ndaki emeklilik, terfi ve tayinlerle birlikte Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde vekaleten yönetilen il emniyet müdürlüklerine asaleten atamalarla beraber toplamda 13 kentin il emniyet müdürleri yenilendi. 

Her üç kararnameyle ilgili haberler kamuoyu ile paylaşıldı. Ancak haftanın ilk Büyüteç'inde kararnamelerin fark edilmeyen – fark edilse de yazılmayan – yönlerini aktarmak istiyorum. 

Önce, 422 vali yardımcısı ve kaymakamı içeren mülki idare kararnamesinden başlamak gerekiyor. 

Anımsatmak gerekirse, üç yılı aşan süredir Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nca FETÖ'nün mülki idare yapılanması ve mahrem imamları konusunda önemli soruşturmalar yürütülüyor. Yüzlerce mülki idare amiri bu kapsamda soruşturuldu / soruşturuluyor. 

İçişleri Bakanlığı'nın elinde her türlü adli - idari soruşturma yetki ve olanağı olmasına karşın geçmişte yayımlanan kararnamelerde FETÖ'yle bağı olan pek çok vali yardımcısı ve kaymakamın ismi günışığına çıktı. 

Son örnek; Kayseri Develi Kaymakamı Sinan Aslan, daha iki hafta önce Soylu'nun imzasıyla ihraç edildi. Aslan daha önce Van'da merkez İpekyolu ilçesi kaymakamı ve belediye başkanlığı kayyumu idi! 

Her nasılsa, FETÖ ile bağlantısı olduğu iddiasıyla Aslan bugüne kadar görevde kalmıştı.

İnce'nin içinde olmadığı süreç

Bu yılki kararname de yine benzer şekilde FETÖ soruşturmalarının gölgesinde hazırlandı. İçişleri Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü, bizzat Bakan Soylu'nun planlamasıyla "dışarıdan gelen talepleri” göz önünde bulundurup listeleri şekillendirdi. 

Dışardan gelen talepler elbette AKP ve MHP teşkilatlarından gelenlerdi. Bu seneki çalışmalarda önemli bir dönem yaşandı. Bakanlığın ikinci ismi, mülki idare ve personelden sorumlu Bakan Yardımcısı Muhterem İnce, kısa süre önce bu görevinden ayrıldı ve Sayıştay üyesi oldu. 

İçişleri Bakanlığı kulislerine yansıyan bilgilere göre, Soylu ve İnce, dört yıla yakın süre beraber çalıştıktan sonra İnce, Soylu ve ekibinin baskılarına dayanamayıp soluğu Sayıştay'da aldı. 

Yeri gelmişken ikili arasındaki son durumu göstermesi açısından bir fotoğrafı ekleyim.

Fotoğraf, İstanbul Emniyet Müdürü Zafer Aktaş'ın kızının düğünü. Nikâh tanıkları arasında yer alan Soylu ile İnce yan yana gelmemek için sanki çaba göstermişler. Belki İnce, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya ve Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş'la birlikte mülki idare tarafında kalmayı tercih etti!

Erdoğan, Soylu'nun hesabını bozdu

Dönelim konumuza. 

İnce'nin bakanlıkta olduğu dönemde zaman zaman Bakan Soylu'nun mülki idaredeki atamalarına karşı durduğu biliniyor. Bu süreçte İnce'nin Sayıştay'a geçmesi Soylu'nun elini iyice rahatlattı.

Hatta öyle ki, Soylu geçen perşembe gecesi Cumhurbaşkanın Erdoğan'a yaptığı ziyarette yanında yakın ekibini de götürdü. 

Üç ayrı kararnamenin sunulduğu ziyaretle ilgili aynı gece sosyal medyaya bir fotoğraf düştü. 

Fotoğrafta, Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş, Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Arif Çetin, İnce'nin ayrılmasıyla personel ve mülki idareden sorumlu (Eski AKP Milletvekili) Bakan Yardımcısı Mehmet Ersoy ile Jandarma Genel Komutan Yardımcısı Orgeneral Ali Çardakçı, Soylu ve Erdoğan'la birlikte yer aldı. 

Soylu'nun o ziyarette ekibini yanında götürmesinin amacı, İnce'nin boşalttığı yere Aktaş ya da Çetin'in atamak, Çetin'in atanması halinde Jandarma Genel Komutanlığı'na da Çardakçı'yı atattırmaktı.

Fakat kulislere yansıdığı şekliyle, Soylu'nun hesabı tutmadı. Soylu'nun tutmayan bir hesabı daha vardı. 

Aynı gece kulislere yansıyan diğer bilgiye göre; Ankara Emniyet Müdürü Servet Yılmaz'ı İstanbul Emniyet Müdürü, İstanbul Emniyet Müdürü Zafer Aktaş'ı boş bulunan Emniyet Genel Müdür yardımcısı, Hakkâri Valisi İdris Akbıyık'ı da Emniyet Genel Müdürü yapmaktı. Aynı emniyet kararnamesine birkaç küçük değişiklik daha vardı. Yılmaz'ın ekibindeki Terörle Mücadele Dairesi Başkanı Hasan Yiğit'in Ankara Emniyet Müdürü olması planlanmıştı.

Ancak Erdoğan gece yarısına yakın gerçekleşen ziyaret sırasında konuk heyetin elindeki kararnamelerin incelenip hemen not çıkartılması talimatını verdi. 

Zira Soylu'nun İstanbul'a göndermek istediği Ankara Emniyet Müdürü Servet Yılmaz, Aktaş'ın Adana'dan İstanbul'a atandığı iki yıl önceki kararnamede yine Soylu tarafından İstanbul'a gönderilmek istendi. Ancak Erdoğan, Yılmaz'ı veto etti ve İnce'nin önerisini kabul ederek Aktaş'ı İstanbul Emniyet Müdürü yaptı. 

Böylece Soylu'nun İstanbul tercihi bir kez daha Erdoğan'dan döndü. Erdoğan'ın söz konusu vetosunda kendisine Yılmaz'la ilgili ulaşan kimi bilgilerin rol oynadığı iddiası var. 

Sonuç olarak Soylu'nun atama talepleri "kısıtlanmış” halde yürürlüğe girdi. 

Göç İdaresi'ne operasyon

Bu kulis bilgisini aktardıktan sonra yeniden kararnamelere dönüyorum. 

Notlarıma baktığımda kararnamede ilginç atamalar var.

Şöyle ki; Soylu, Göç İdaresi dışında merkezde fazla bir değişiklik yapmadı. Zaten tamamen kendisinin ekibi iş başında. 

Fakat İçişleri Bakanı, özellikle son dönemde fazlasıyla gündemde olan Göç İdaresi'nin ikinci ismi ve görüş ayrılığı yaşadığı Başkan Yardımcısı Mehmet Sinan Yıldız'ı hukuk işleri bünyesine alarak doğrudan kızağa çekti. Yakında Soylu ile Yıldız arasındaki görüş ayrılıklarının neler olduğu kulislere yansıyacak.

Yıldız'ın yerine bu kez kendi ekibinden İç Güvenlik Stratejileri Daire Başkanı Can Ozan Tuncer'i bu göreve getirdi. 

Eski Bakan Yardımcısı İnce'nin Özel Kalem Müdürü Mustafa Fırat Taşolar'ı, Göç İdaresi'nde Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü yapan Soylu, aynı zamanda kendi özel danışmanı ve daire başkanı Gökçe Ok'u da Göç İdaresi Uyum ve İletişim Genel Müdürü olarak atadı. 

Limanlar ve sınır kapılarının bulunduğu ilçeler

İlginçtir; aynı kararnamede, Soylu'nun bir süredir gündemde olan ülkenin önemli limanları ve sınır kapılarının bulunduğu ilçelerin kaymakamlarını değiştirmesi tesadüf olsa gerek!

Örneğin Mersin Serbest Bölgesi'nin ve limanın bulunduğu Akdeniz ilçesi, İzmir'in önemli limanlarından Çeşme'nin, Kocaeli'nin her yerinde bulunan limanların bağlı olduğu ilçeler Gebze, Körfez, Derince ve Gölcük'e yeni kaymakam ataması gerçekleşti. Kocaeli Serbest Bölgesi'nin Gölcük'te bulunduğunu hatırlatayım.

Ayrıca yine İzmir'in önemli limanı ve gemi söküm tesislerinin bulunduğu Aliağa ve Dikili'nin, Tekirdağ'da Çorlu ve Çerkezköy ile bağlantılı faaliyet yürüten Ceyport'un bulunduğu Süleymanpaşa'nın, Antalya'nın yat limanlarının bulunduğu Kaş'ın kaymakamlarının değişmesi dikkati çekti. Ayrıca, Trakya'nın önemli hava sınır kapısı olan Çorlu'nun kaymakamı yenilendi.

Kara sınır kapılarından ise, Edirne - İpsala, Iğdır - Borualan, Hakkâri - Yüksekova, Şırnak - Silopi, Ağrı - Doğubayazıt kaymakamları da değiştirildi. 

Bu değişimleri, bakanlığın resmi açıklamasında yer aldığı şekliyle "kıdem ve liyakata göre yapıldığı” yaklaşımıyla kabul etmek gerekiyor kanımca.

Of'a kaymakam dayanmıyor

Kararnameyle, Soylu'nun memleketi Of'a kaymakam dayanmadığı ortaya çıktı. Son iki yılda Of'a üçüncü kez kaymakam atandı. 

2020'de atanan Kaymakam Memiş İnan'ın FETÖ'yle bağı çıkmasından sonra ilçeye Hayrettin Çiçek atandı. 

Kısa süre önce takkeli ve cübbeli bir grubun ilçe merkezinde Kuran Kursu mezuniyet geçişi yapmasıyla gündeme gelen Of'a son kararnameyle Muş'un Malazgirt ilçesinden Kaymakam Yiğit Yaşar Demirer getirildi. Demirer, Malazgirt'te kayyum belediye başkanı idi, aynı zamanda. Çiçek ise Gaziantep'in merkez ilçesi Şahinbey'e kaydırıldı. 

Daha önce de Of'da görev yapan Kaymakam Eyüp Fırat, atandığı Fethiye'de yaşadığı özel bir süreç sonrasında önce geçici olarak Uşak Vali Yardımcısı yapıldı. Fırat, son kararnameyle Hayrabolu Kaymakamlığı'na kaydırıldı. 

Doğu ve Güneydoğu'daki sınır kentlerinden Van'da 6 kaymakam, Hakkari'de 3 kaymakam ve bir vali yardımcısı, Şırnak'ta dört kaymakam ve bir vali yardımcısı, Şanlıurfa'da üç kaymakam ve iki vali yardımcısı, Gaziantep'te 4 kaymakam ve iki vali yardımcısı, Kilis'te iki kaymakam, Hatay'da İskenderun'un da içinde bulunduğu 6 kaymakam ve 2 vali yardımcısının görev yeri değişti. Hatay'dan tayini çıkan vali yardımcılarından Erhan Güney'in İdlib ve Apaydın Kampı'ndan sorumlu olduğunu vurgulamak gerekiyor.

Ayrıca, Diyarbakır'da 6 kaymakam ve iki vali yardımcısı, Mersin'de 5 kaymakam başka kentlere atandı. Van, Diyarbakır ve Mersin'deki atamalarda görev süresinin tamamlanmasının yanı sıra son valiler kararnamesiyle değişen valilerin tekliflerinin etkili olduğu belirtiliyor. 

Yanı sıra, Şırnak'ın Cizre ilçesine, ilçe tarihinde ilk kez kadın kaymakam atandı. Adıyaman - Besni Kaymakamı Nazlı Demir, hem Cizre'nin yeni kaymakamı ve kadın kayyum belediye başkanı oldu.

Siyasi dengeli atamalar

Bu arada tayinlerde siyasi dengelerin gözetildiği anlaşılıyor. 

Örneğin, bir ara Soylu ile ters düşen TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un memleketi Tekirdağ'da Süleymanpaşa, Çorlu, Muratlı ve Çerkezköy gibi önemli ilçelerin yanında Hayrabolu ilçesi ile bir vali yardımcısının görev yeri değiştirildi. 

Yine batı sınırının büyük kenti Edirne'de de Keşan ve Süloğlu dışındaki tüm ilçelerin kaymakamları ile bir vali yardımcısı kararnameye alınarak başka kentlere gönderildi. 

Bakan Soylu, memleketi Trabzon'da Of'un dışında Maçka, Sürmene, Çarşıbaşı, Düzköy, Köprübaşı Kaymakamları ile bir vali yardımcısını değiştirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın memleketi Güneysu Kaymakamı Arif Oltulu, bakanlık merkez teşkilatında görevlendirildi. Oltulu, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nde şube müdürü yapıldı.

Kararnameyle ilgili görüştüğüm kaynaklar, MHP kanalından gelen hemen tüm taleplerin Soylu tarafından dikkate alındığı ve atamaların gerçekleştirildiğinin altını çizdi. 

İzmir'in önemli ilçelerinden Karşıyaka'nın Kaymakamı Ali Rıza Çalışır'ın ise Aydın Vali Yardımcısı olması dikkati çekti. 

Yurtdışından dönenlere özel görevler

Kararnamede, kısa süre sonra yurt dışı görevi tamamlayarak dönüş yapan Erol Rüstemoğlu Ankara'nın Gölbaşı ilçesi kaymakamı, Salih Bıçak Kocaeli Vali Yardımcısı ve Ümit Cavuldak ise İzmir Hudut Mülki İdare Amiri yapıldı. 

Bu arada bir detay vereyim. Bakan Soylu hem geçen yıl hem de bu yılki kararnamelerde "hudut sınır idare amiri” görevlendirmesi yapmaya başladı. 

Soylu'nun uygulamasının şöyle bir önemi var. Söz konusu atamalara konu olan mülki idare amirleri, daha önce görevli oldukları il valilerince görevlendiriliyordu. Ancak yeni uygulamayla bu atamalarda görev alanlar doğrudan İçişleri Bakanı'nın onayı ile değerlendiriliyor. 

Bir örnek vereyim: İstanbul Havalimanı'ndan sorumlu mülki idare amiri olan bürokrat, havalimanının yolcu ve uçuş trafiği, tesis güvenliği, polis ve gümrük birimlerinden tam sorumlu. Kısacası havalimanının her şeyinde tam yetkili. Bu konumdaki mülki amir doğrudan İçişleri Bakanı'na karşı sorumlu. 

Bakan Soylu, iki yılda ülke genelinde 15'e yakın böyle atama yaptı. 

Diğer bir deyişle hava, kara ve deniz sınır kapılarını doğrudan kendisine bağladı!

* * *

Yarın kaldığım yerden devam edeceğim.