İngiltere seçimlerinde Muhafazakâr Parti ve İşçi Partisi ne vaat ediyor, vaatlerin kaynağı ne?

İngiltere’de bu akşam (7 Mayıs 2015) saat 22:00’de sandıklar kapanacak. Yarın sabah erken saatlerde 650 koltuklu İngiliz Parlamentosu'nun alt kanadı Avam Kamarası seçim sonuçlarıyla ilgili kaba resmi göreceğiz. Son seçim anketleri halen iktidarda olan Muhafazakâr Parti ile İşçi Partisi arasındaki mücadelenin omuz omuza olduğunu gösteriyordu. Aşağıdaki grafik beş anket sonucunun ortalamasına göre partilerin oy oranlarındaki değişimleri gösteriyor:

Grafiğe göre Muhafazakâr Parti ile İşçi Partisi arasında istatistiki olarak bir fark kalmamış durumda. Hükümeti kimin kuracağı belli değil.

2010 yılında yapılan seçimlerde Muhafazakâr Parti geçerli oyların yüzde 36,1’ini alarak Avam Kamarası’nda 307 sandalye kazanmıştı. İşçi Partisi ise yüzde 29 oyla 258 sandalye kazanmıştı. İngiltere’de üçüncü parti Liberal Parti’dir. O da 2010 seçimlerinde yüzde 23 oy almış ve 57 sandalye kazanmıştı.

Bugün yapılan seçimlerin olası sonuçlarıyla ilgili öngörüler şöyle:

1. Muhafazakârların parlamentodaki sandalye sayısı azalacak, İşçi Partisi’ninki artacak.
2. Liberal Parti’nin sandalye sayısı 30’un altına inebilir.
3. 2010 seçimlerinde sadece yüzde 1.7 oyla 6 sandalye kazanan İskoç Ulusal Partisi (SNP) büyük bir sürpriz yapabilir ve sandalye sayısını 50’ye kadar çıkarabilir. Başa baş giden iki partinin ekonomi politikaları arasında önemli farklar var. Para politikası İngiltere Merkez Bankası’nın bağımsızlığı nedeniyle siyasi gündemin dışında. Muhafazakâr Parti ile İşçi Partisi arasındaki temel fark maliye politikasında. İşçi Partisi, Muhafazakâr Parti’ye göre yatırım harcamalarını azaltmadan daha yavaş bir hızda kamu açığını kapatmayı vaat ediyor. İki parti de mali disipline devam edeceklerini söylüyor. Muhafazakâr Parti "cari harcamalar öncelikli olmak üzere harcamaları kısarak mali disiplin sağlayacağım" diyor. İşçi Partisi ise “vergi artışıyla mali disiplini sağlayacağım” diyor. Muhafazakâr Parti “istediğim tavizleri alamazsam AB üyeliğini referanduma götüreceğim” diyor. İki parti arasındaki politika ve kaynak farklılıkları şöye:

Para politikası:

Muhafazakar Parti: Aynen korunacak

İşçi Partisi: Aynen korunacak

Maliye Politikası:

Muhafazakar Parti: Cari dönem “yapısal bütçe açığı” (konjonktürel olmayan açık / VÖ) 2017 – 2018’e kadar, "nominal açık" 2018 – 2019’a kadar kapanacak. Açık, cari harcamalar kısılarak kapatılacak. Gelir vergisi, KDV ve sigorta primleri artırılmayacak.

İşçi Partisi: Yatırım harcamaları hariç cari dönem bütçe açığı (nominal açık / VÖ) 2019 – 2020’ye kadar kapanacak. Açık, esas olarak vergi artışlarıyla kapanacak. Yapılacaklar: Gelir vergisi tarifesindeki en yüksek oran yüzde 45’ten yüzde 50’ye çıkacak. Kurumlar vergisi oranı yüzde 20’den 21’e çıkacak. KOBİ’ler için kurumlar vergisi oranı düşürülecek. Daha yüksek gelir elde eden yerleşik olmayanların istifade ettiği “dar mükellefiyet” statüsü kaldırılacak, herkes “tam mükellef” olacak. 2 milyon sterlinin üzerinde değeri olan konutlardan “Konak Vergisi” (Mansion Tax) alınacak (böyle bir vergi bizde yok / VÖ). Bankaların yükümlülükleri üzerinden alınan “Banka Vergisi” (Bank Levy) oranı yükseltilecek (BSMV değil, böyle bir vergi bizde yok / VÖ). Bankaların çalışanlarına dağıttıkları bonuslar üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere vergi alınacak.  KDV oranları ve sigorta primleri artırılmayacak.

Yasal Mevzuat:

Muhafazakar Parti: Her yıl İngiltere’ye kabul edilecek göçmen sayısıyla ilgili üst sınır korunacak. Göçmenlere sağlanan refah imkânları yeniden düzenlenerek AB ülkelerinden gelen göçmenler sınırlandırılacak. 2020 yılına kadar tren biletlerine enflasyonun üzerinde zam yapılmayacak.

İşçi Partisi: 2017 yılına kadar doğalgaz ve elektrik fiyatları dondurulacak. Bir yıl tren biletleri fiyatları artmayacak. İşverenin ihtiyacına göre işçilerin çalışma gün ve saatlerini belirlemesine imkân veren sıfır – saatli (zero – contract) iş sözleşmeleri (bizde yoktur / VÖ) uygulamasına son verilecek. 2019 yılının Ekim ayına kadar “saatlik asgari ücret” 6.50 sterlinden 8 sterline çıkarılacak. Yatırım bankaları hariç bankaların piyasa paylarını gözeten ve sınırlayan düzenlemeler yapılacak.   

AB Üyeliği:

Muhafazakâr Parti: AB, mevcut anlaşma koşullarında bir değişiklik yapmazsa, 2017 yılı sonuna kadar AB üyeliği referanduma götürülecek.

İşçi Partisi: İngiltere’nin egemenlik haklarının daha fazla AB’ye transferi gerekmedikçe AB üyeliği referanduma götürülmeyecek.

Hükümeti kuracak parti hangisi olursa olsun Deutsche Bank İngiltere ekonomisinin düzelmeye ve İngiltere varlıklarına alım gelmeye devam edeceği görüşünde. Seçim sonrasında İngiltere ekonomisine ilişkin Deutsche Bank’ın yedi öngörüsü aşağıdaki gibi:

1. Maliye Politikası daha gevşek olacak, ama açık azalacak (öngörü aynen böyle / VÖ) .
2. Hükümeti hangi parti kurarsa kursun mali kriz çıkmayacak.
3. İngiltere yabancı yatırımlar için en çekici destinasyon olmaya devam edecek.
4. Yakın bir zamanda yeni bir İskoçya referandumu olmayacak.
5. AB üyeliğinin referanduma götürülecek olması İngiltere ekonomisi için iyi bile olabilir (Üyelikten çıkmak kötü, ama müzakerelerden İngiltere’nin ihracatını artırıcı tavizler koparması iyi olur anlamında. VÖ).
6. Çoğunluğu kimse sağlayamazsa İşçi Partisi’nin kuracağı bir azınlık hükümeti sanıldığından daha istikrarlı olabilir.
7. İngiltere’de çok fazla bir şey değişmeyecek.  

Goldman Sachs’ın muhtemel hükümet senaryolarına karşı piyasaların tepkisine dair görüşleri de şöyle:

1. Muhafazakâr Parti’nin tek başına veya liderliğinde bir hükümet, piyasaları en fazla memnun edecek hükümet seçeneği olur. Çünkü vergi artışı olmaz ve statüko devam eder.
2. İşçi Partisi’nin tek başına veya liderliğinde (İskoç Ulusal Partisi desteğiyle) kuracağı bir hükümet, piyasaları daha az memnun eder. İşçi Partisi’nin kuracağı bir koalisyon hükümeti, azınlık hükümetine tercih edilir.
3. Eğer hiçbir parti istikrarlı bir hükümet kuramayacağı sonucuna varırsa yakın bir tarihte seçimlerin yenilenmesi gerekir. Bu durumdan piyasalar rahatsız olur, GBP ve İngiliz varlıklarına ciddi satış gelir.