Ben ödül verirken ise şöyle dedim:
“Belki de hepimiz muzip bir Tanrı’nın yönettiği bir film karesindeyiz, sizler fimlerinizi bitirdiniz ama bizim film, pandemi bitmiyor ve biz bu pandemiyle yaşarken nefes almak ve tarihe notlar düşmek zorundayız, hep birlikte yeniden nefes almayı öğrenmeliyiz”
Her şey geçen yıl, pandeminin ilk sonbaharında aynı hastanede çalıştığım psikiyatrist arkadaşımın, Ankara’da sonbahar aylarında yapılması planlanılan ama vaz geçilmek üzere olan “ uluslararası film festivali” için şartları değerlendirmemin mümkün olup olmayacağını sorması ile başladı.
Selçuk (Candansayar) benim işim kadar sinema ve sanata düşkünlüğümü de biliyor ve bir psikiyatrist olarak, gerçeği eğip bükmeden en makul olanı düşünerek mevcut duruma cevap vermeye çalışıyordu.
Bir pandemi var, bunu kabul ederek sürdürülmesi ve umutla sürdürülmesi gereken bir hayat var, bir de tüm azmi ve bilgisiyle Esin var diye düşünmüş olmalıydı.
Her şey, alabildiğine açıkken yalnızca sinemaların, tiyatroların kapalı olduğu o günlerde , sanatsızlık ve umutsuzluğun en az pandemi kadar yıkıcı olduğunu bilen bir hekim ve akademisyen olarak “ bir ilim var ise ortaya koymak zamanı “ diye düşünerek hiç tereddütsüz sürece dahil oldum.
O zaman aşı yoktu, ancak gösterimlerin yapılacağı sinema, Ankara’da bir cadde sinemasıydı, iki tarafı açık tutulduğunda sürekli doğal hava alıyor ve doğal hava alan havalandırmalar ile çalışılıyordu.Konunun sahipleri İrfan bey ve eşi İnci hanım azimli ve bilinçli insanlardı, çok uyumlu bir ekip vardı .
Böylece Eylül ayında ve üçte bir kapasite ile olağandışı şartlarda festivali yapabildik.
Anımsayanlarınız olacaktır, her yerin açık olduğu o günlerde, sonradan bilim ve aşı karşıtı olarak örgütlenecek grup, o festival sırasında, açık havada gerçekleşen hepsi test yapılmış toplam sekiz kişiden oluşan bir akşam yemeğinde,yan yana çekilmiş bir fotoğrafımızı en ağır saldırı ve hakaretlerle, Memur-Sen gazetesi dahil paylaşarak servis etti.
Sonrasında, her şey yasakken ve kapalıyken yapılan kongreler ve toplantılarda boy gösteren bu ve benzeri grupların hedefindeydik.
Sanatı, sanatı sevenleri, hayatın neşesini, özgürlüğe dair hiçbir şeyi sevmiyorlardı.
Ama benim canlılığa dair bütünlüklü bir bakış açısına sahip, viruslerin “var oluş ısrarı”ndan ilham alıp bunu sanata katık yapacak bir enfeksiyoncu olduğumu bilmiyorlardı.
Biz bir sonraki festivalin tarihini çoktan belirlemiş ve bizi bir kış idare edecek umut ve nefesi depolamıştık çoktan.
Bu yıl ise elimiz çok daha güçlüydü, aşılar vardı ve aşılı ya da testi negatif olanları alarak ve cadde sinemasının elverişli havalanma şartlarını kullanarak ,sinemanın adı gibi Büyülü bir Fener olduğu günler yaşadık.
Harika filmlerle dolu, sanat ve film sevenlerle dolu günler geçirdik.
Sinema ve filmlerin yüzü güldü.
Yaşamakta olduğumuz pandemi günlerine gülümsedik.
“Çok eğlenceli bir gezmeden evine dönmek istemeyen bir çocuk gibiyim” dedi ödül alan sanatçı.
Öyleydik gerçekten.
Ruhumuzu havalandırmaya, aklımızı ve gücümüzü toplayıp odaklanmaya ihtiyacımız var.
Belirsizliğin belirliliği dışında bir şey yok önümüzde çünkü.
Pandeminin karanlık, yani bilinmezlerle dolu ilk zamanlarında sıklıkla yabancı basındaki haberleri okuyordum çünkü gerçeklere en ihtiyacımız olan günlerde bizde dolaşımda kalan basının en kötüleriydi.
O sırada çok ilham verici bir röportaj okumuş ve daha pandeminin yeni olduğu dönemlere eşlik etmeye çalışan köşe yazılarımdan birinde pandemiyi bilen ve 2012 yılında bununla ilgili kitap yazan, David Quammen’i paylaşmıştım.
Bana ilham veren ise o röportajdaki şu cümleleriydi:
“İki aydır evimden hiç çıkmadım, riski sıfırlamak lüksüm var ama seyahat yasağı kalkar kalkmaz araştırmalarımı sürdürmek için salgının merkezi Wuhan’a gideceğim”
Ve şöyle açıklıyordu; bu virüsün geldiği aileyi tanıyan bir kişi olarak, artık hep bizimle olacağını ve aşı geliştirilirse torunlarımızın dahi bu aşıyı olması gerekeceğini biliyoruz. Virüsün getirdiği risklere saygı göstererek önceliklerimizi belirlemek ve bu riski hep sıfırda tutamayacağımızı anlamamız gerekir..
Önceden salgını bilmiş bu kişinin söylediklerinde ne panik ne inkar vardı..
O esnada Türkiye’de , bilim kurulunda yer alan bilim insanları dahil , görsel basında market torbaları yıkamanın püf noktaları anlatılıyordu.
Türkiye ise salgın yönetiminde inkarcılık yaklaşımını benimseyip, salgın yokmuşçasına yaşayıp, salgın tırmandıkça da dünyadaki uygulamalar ve güncel literatürden çok farklı olan kısa ve etkisiz, ceza gibi kapanmalara gidiyordu.
Ve elbette , salgın olmasa dahi kapatılması arzulanılan konserler, sinemalar, tiyatrolar yani sanata dair olan her şey kapalı tutuluyordu.
O esnada, asıl bulaşma odağı olan fabrikalar, kamu çalışma alanları ve AVM’ler ise ek tedbirler olmaksızın açıktı.
Panik ve inkar arasında savrulurken hiç çıkamadığımız bir pandemik spiraldeydik.
Her şey geriye dönüşümsüz bir biçimde değişirken ,herkes eski normalimize ne zaman döneceğiz diye tuhaf, tutturuk bir soru soruyordu.
Oysa yaşanmakta olan salgın artık hayatlarımızdan koparılamayacak bir evreye geçtiğinin tüm ipuçlarını veriyordu.
Bu boğucu tünelden bir çıkış umudu olarak geçen yıl Kasım ayında bulunan aşılar için şu notu paylaşmıştım
“Bu bir bitiş değil ama bir başlangıç. Eskiye dönmeden yeniye atılacak adımlar için yol işaretleri…”
9 kasım 2020 tarihli notumu şöyle sürdürmüşüm
“Herkesin haklı olarak arzu ettiğini biliyorum ama aşı ile kısa sürede pandemiden çıkış mümkün değil, pandemiden ancak pek çok yöntemin birlikte uygulanması ile çıkabiliriz ama bu benim gibi bu işle uğraşan hekimler için derin bir soluk”
Pandemiyi kısa sürede bertaraf edebilecek etkili bir aşılama yapılamadıysa da, aşılar ve virusun bulaşma dinamiklerine ilişkin güncel veriler, yaşamın en azından aşılılar arasında daha akıcı olmasını sağlıyor.
Tüm hekimlik yaşamımda ve bu ülkenin benim gibi bir akademisyen için engelli bir koşuya benzeyen yollarında , sanatı hekimliğime katık etmiş bir enfeksiyoncuydum.
Şimdi bildiklerinden sorumlu olup paylaşmak ve bilmeyenlere yol etmek gerek.
Mikropların izini süren bir bilim insanıysanız umudu hiç bırakmazsınız zaten.
Ama şimdi hem umutlu hem sevinçliyim.
Kaynakça
1.“How it feels to predict a pandemic: Interview with David Quammen, author of Spillover
By Dan Drollette Jr, June 11, 2020,Bulletin of the Atomic Sciences”
2.https://t24.com.tr/yazarlar/esin-senol/korona-dalgalarinda-sorf-yapmak,27262
