29 Ocak 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7352 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na Geçici 14’üncü madde eklenerek kur korumadan kaynaklı elde edilecek gelirin kurumlar vergisinden istisna edileceğine hükmedilmişti. Eklenen Yasa hükmü ile eşanlı olarak Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), bir tebliğ taslağı yayımladı. Ardından sahadan gelen eleştirileri de göz önüne alarak söz konusu tebliğ, Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 19) ismiyle bugünkü Resmî Gazete’de yayımlandı.
İstisnadan yararlandırmanın temel gerekçesi 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu m.4/3.fk.-I (g) alt bendinde yer alan “Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak,” fıkrasıdır.
Söz konusu tebliğ uygulamada karşılaşılabilecek sorunları bertaraf etmek ve konuya açıklık getirmek amacıyla örneklerle hazırlanmış.
Bu arada hemen belirtmeliyim ki vade sorunu hala devam ediyor. Bu sorunun çözümü Merkez Bankası tebliğinde değişiklik yapılmasından geçmektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığı gerek kanun maddesinde gerekse de tebliğde en az üç ay vadeli hesapları istisna etmektedir. Vade sorununu daha önce bu yazıda ele almıştım.
31 Aralık 2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile 1 Ocak 2022 ve/veya itibaren açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyeleri Kurumlar Vergisi Kanununu (KVK) geçici 14’üncü maddesi yani istisna kapsamındadır. KVK geçici m.14’te belirtilen süre ve koşulları sağlayan bu mükellefler istisnadan yararlanabilecektir. Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir vergisi mükelleflerinin de aynı şartlarla bu istisnadan yararlanabilmeleri mümkündür.
Normal koşullarda kurumlar vergisi mükellefleri 1 Ocak-31 Aralık takvim dönemi hesap dönemi olarak kullanır ve 1 Ocak-31 Aralık hesap dönemini bitiminden itibaren de dördüncü ayın (Nisan) sonuna kadar beyannamelerini verip kurumlar vergilerini öderler. Ancak eğitim, inşaat gibi bazı sektörlerde faaliyette bulunan firmalar takvim dönemi yerine belirledikleri bir tarihi baz alarak hesap dönemlerini kullanırlar ki buna da özel hesap dönemi denir.
Buna göre özel hesap dönemine ilişkin hangi özel hesap dönemine tabi olduklarına bakılmaksızın, 31 Aralık 2021 itibarıyla çıkaracakları bilançolarını dikkate almak suretiyle bu bilançoda yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile 1 Ocak 2022 ve/veya itibaren açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyeleri dolayısıyla bu istisnadan yararlanabileceklerdir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 14’üncü madde ile “Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası'na çevrilen hesaplar ile ilgili olarak; kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk Lirası'na çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlığı, bu kapsamda açılan en az üç ay vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda aşağıda belirtilen kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır” hükmü uyarınca istisnadan yararlanılmak isteniyorsa dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar yani 17 Şubat 2022’ye kadar Türk Lirası'na dönüştürülmesi gerekmektedir.
Ancak gerek kanun maddesi gerekse de tebliğde “dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar…” cümlesi kullanılmış, 17 Şubat tarihi kullanılmamıştır. Bunun mükellef lehine kasıtlı yapıldığı kanaatindeyim. Zira Gelir İdaresi Başkanlığı beyanname verme sürelerini yoğunluk vs nedenlerle bazen uzatabilmektedir. Dördüncü geçici vergi beyanname verme süresi uzatılırsa o zaman bu istisnadan yararlanma şartı olan son tarih de otomatik uzamış sayılması gerekir.
Bu istisna, tebliğde yer alan “Öte yandan, 31/12/2021 tarihi itibarıyla şirket aktifinde mevcut olmakla birlikte, 1211 sayılı Kanunun ilgili hükmü kapsamında Türk Lirası'na dönüşümü yapılamayacak olan alacaklar ve verilen avanslar gibi hesaplarda izlenen yabancı paraların bu kapsamda istisnaya konu edilemeyeceği tabiidir.” hükmünde de açıkça görüldüğü üzere 1211 sayılı TCMB Kanunu kapsamında KKM’ye dönüştürülecek banka hesaplarını kapsamaktadır. Zira tebliğde verilen tüm örnekler de bu yöndedir.
29 Ocak 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7352 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na kur korumadan kaynaklı elde edilecek gelirin kurumlar vergisinden de istisna edileceğine hükmedildi. Düzenlemede “…bu kapsamda açılan en az üç ay vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda….” şeklindeki cümlesinde de görüldüğü üzere istisna edilecek gelire ilişkin vade en az üç ay olarak düzenlendi. Ama 21.12.2021 tarihli mükerrer Resmî Gazete Yayımlanan 2021/14 sayılı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğin 4’üncü maddesinin 3’üncü bendi “Banka tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açılır.” şeklindeydi
Buna göre olası bir durumda TCMB yayımladığı tebliğde bir düzenleme yaparak vadeyi altı aydan üç aya dönüştürmediği sürece vade en az 6 ay olarak uygulanacaktır. Belirtmekte fayda var; TCMB’nin yayımladığı tebliğde yapılacak değişiklik Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın çıkaracağı tebliğ ya da başka bir enstrümanla yapılmayacaktır. Bu konuyla alakalı TCMB tarafından yapılacak değişiklikleri takip etmek gerekmektedir.
Bu başlıkta daha önce yer alan örneğe ilişkin Kanun ile yapılan bir düzenleme olmasına rağmen Gelir İdaresi Başkanlığı söz konusu tebliğ ile fonksiyon gaspı yani Yasama organının kanunla kendisine böyle bir yetki vermemesine rağmen bu yetkiyi varmış gibi kullanmıştı. Taslak tebliğin ilk halinin yayımlanması sonucunda ben dahil birçok kişi bu durumun yargıya taşınabileceğini dile getirdi. Bu nedenle bu bölüm tebliğden çıkartılmış. Bu hatadan dönülmesi isabetli olmuştur.
Yayımlanan tebliğde söz KVK geçici m.14 uyarınca getirilen istisnaya ilişkin açıklayıcı örneklere yer verilmiş. Örnekleri incelemek için tebliğe bakmakta fayda vardır. Söz konusu tebliğe bu link üzerinden ulaşabilirsiniz.
Türk Lirası mevduat ve katılma hesabından, vadeden önce çekim yapılması KVK geçici m.14 kapsamında yararlanılan kurumlar vergisi istisnası nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, kayba uğratılan verginin 1 katı olarak vergi ziyaı cezası ve kayba uğratılan vergiden aylık %1,6 oranında gecikme faizi alınacaktır.
